تاریخچه پیدایش زمین

اولین شهرهای جهان بر مبنای نظر گوردن چایلد در بین النهرین حدود 300 سال قبل از میلاد مسیح پدید آمدند و شهرهایی را بوجود آوردند که بین 12000 تا 24000 نفر سکنه داشتند. بعضی از جامعه شناسان شهر مانند راسیزمن اظهار می‌دارند که علت پدید آمدن شهر را نمی‌دانند و بعضی دیگر معتقدند که پیدایش شهر بخشی از تکامل اجتماعی بوده است پس از این که انسان از مرحله اقتصاد معیشتی عبور می‌کند و کنترل محیط را بیشتر در اختیار می‌گیرد برای ساختن شهر آمادگی پیدا می‌کنند، یعنی توانایی ساختن محیط اجتماعی پیچیده‌تری را به دست می‌آورد.
در هر صورت برای پیدایش شهر انسان باید از مرحله ابتدایی تنازع بقا عبور کند و وابستگی انسان به طبیعت بطور نسبتی کمتر شده ، وابستگی اجتماعی او بیشتر می‌شود.
همان طور که قبلا ذکر شد اولین شهرهای جهان حدود 3500 قبل از میلاد مسیح در بین النهرین در دره‌های حاصلخیز دجله و فرات بوجود می‌آیند. شهرهایی مانند کیش ، «اور» ، «لاگاش» ، «بابل» ، آشور ، سومر و نینوا. آنگاه در مصر باستان حدود 3100 سال قبل از میلاد مسیح شهرهایی مانند «تبس» و «ممفیس» در کنار رودخانه نیل شکل می‌گیرند و در حدود 2500 سال قبل از میلاد مسیح شهرهایی مانند «موهنجودارو» و «هاراپا» در کنار رودخانه سند بوجود می‌آیند. در حدود 1500 سال قبل از میلاد مسیح شهرهایی در دره زرد ساخته می‌شوند. شهرهای یونان و روم جدیدتر هستند و به 300 تا 400 سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردند. در نیم کره غربی در قاره آمریکا بین 300 سال قبل از میلاد مسیح تا 300 سال بعد از میلاد در تمدن ما یا شهرهایی بوجود می‌آیند که به دلایل نامعلوم از بین می‌روند.

وجه تمایز سکونتگاه شهری از نظر گوردون چایلد

پیدایش تمایز متخصصین تمام وقت مانند روسا ، روحانیون ، نویسندگان و کارکنان حمل و نقل. این متخصصین خدمات خود را در مقابل مواد غذایی که کشاورزان تولید می‌کردند ارائه می‌دادند. در شهرهای باستانی جذب بین النهرین روحانیون غذا ، مسکن و پوشش خود را از طریق خراج تامین می‌کردند. این خراج یا نوعی مالیات توسط مدیران معابد از کشاوران و روستائیان تامین می‌شد. شهرهای اولیه جمعیت کمی ‌را در خود جای می‌دادند چون تکنولوژی کشاورزی هنوز نمی‌توانست تولید مازاد زیادی داشته باشد . عده کمی از تولید مواد غذایی رها شده بودند.
خصلت دیگری که چایلد به آن اشاره می‌کند تراکم بیشتر جمعیت در مناطق شهری است که نسبت به جمعیت دهات نوسنگی به مراتب بیشتر است. چون افراد شهرنشین برای تولید مواد غذایی به زمین‌های وسیع نیاز ندارند. جمعیت شهرهای سومر در حدود 7000 تا 20000 نفر بوده است و اروک جمعیتی در حدود 50000 نفر داشته است و مساحت آن در حدود 1100 ایکر بوده است.
منوط به شکل جالب توجهی در شهرهای اولیه توسط هنرمندان که تخصصی کار می‌کردند خلق شده است، پیدایش خط و مفهوم اعداد در اولین شهرهای جهان پدید می‌آید. در ابتدا کارکرد اصلی خط و اعداد ثبت میزان مواد غذایی ذخیره شده ، احشام یا نقل و انتقال زمین بوده است. بناها عظیم و با شکوه که نمایشگر تولید مازاد جامعه بودند در شهرها ساخته می‌شوند.
اشکال ابتدایی ریاضیات و نجوم توسط بخشی از جمعیت که با سواد بوده‌اند بوجود می‌آید. محاسبه زمان با استفاده نجوم شکل می‌گیرد و حتی سومری‌ها از این طریق زمان آبیاری مزارع خود را تعیین می‌کردند. معابد سومری با معماری جالب توجه آن ، بدون دانش ریاضی نمی‌توانسته ساخته شود.
تجارت خارجی به علت وجود تولید مازاد پدید می‌آید و حتی در شهرهای اولیه هم وجود داشته و با اهمیت بوده است، که نمایشگر وابستگی متقابل جوامع به یکدیگر ، فراتر از روابط محلی می‌باشد. مثلا چوب و سنگ در سومر کمیاب بوده و اغلب از طریق تجارت تامین می‌شده است.
جامعه‌ای با ساخت طبقاتی در اثر توزیع نا برابر منابع و فعالیت‌های تخصصی پدید می‌آید. برگزیدگان کارکردهای مهمی‌ را در جامعه عهده‌دار بودند، اغلب دینی ، سیاسی و نظامی. شیوه زندگی آنها تفاوت آشکاری با روستائیان کشاورز داشت. جواهرات ، اشیا خانگی ، آلات موسیقی و دیگر اشیایی که در مقبره‌های سلطنتی اور کشف شده نمایشگر سطح بالای زیباشناسی و تکنیکی این فرهنگ است، و نیز نمایشگر زندگی مرفه برگزیدگان است.

اولین تشکل شهری

اولین شهرهای جهان دیوار نداشتند. بنایی که شاید بتوان آن را دژ یا قلعه گفت محل سکونت حاکم یا پادشاه بود که معمولا نوعی معبد هم در کنار آن دیده می‌شود. این حاکم اولیه مقم روحانی نیز داشته است. در این حاکم اولیه شکلی از قدرت معنوی و مقدس در کنار نیروی بدنی قوی با یکدیگر آمیخته شده بود؛ کسی که می‌توانست بر محدودیت‌های طبیعی غلبه کند. بنابراین در اولین شهرهای جهان نخستین شکل حکومت و سیاست نیز در غالب یک چنین شخصیتی ظاهر می‌شود. دژ اولیه به تدریج مجلل‌تر می‌شود، بطوری نمایشگر قدرت سمبولیک حاکم است و در اطراف این مجموعه دژ و معبد دیواری کشیده می‌شود و شهرها در اطراف این هسته اصلی ساخته می‌شوند.
اولین شهرهای جهان در مناطقی ساخته می‌شوند که نه تنها از حاصلحخیز و پر آب هستند بلکه از نظر جغرافیایی حاصلخیز و پرآب هستند بلکه از نظر تردد و حمل نقل نیز در موقعیت خوبی قرار دارند. شهر برخلاف روستا متشکل از اقوام گوناگون است؛ مکانی است که تبادل فرهنگی گوناگون ممکن می‌گردد و یکپارچگی ذهنی ضعیف می‌شود. و به تدریج شخصیت‌های متفاوت در شهر شکل می‌گیرند. برخورد فرهنگها نقش عمده‌ای در توسعه و پیشرفت تکنولوژی و دانش و توسعه تمدن بشر داشته است.

آرمانشهر

یکی از آرزوهای دیرینه بشر، دستیابی به آن نوع شیوه زیست بوده است که زندگی او را با بهروزی و کامیابی قرین سازد. اندیشه آرمانشهری آن بخشی از اندیشه است که در طول تاریخ راههای تحقق این آرزو را بررسی کرده است.

در تاریخ اندیشه سیاسی و فلسفه غربی، افلاطون بنیانگذار این اندیشه بود. در دوران رنسانس، سرتامس مور انگلیسی، اندیشه آرمانشهری را در مسیر جدیدی قرار داد و پس از مور نیز اندیشمندان غربی، این اندیشه را پروراندند و از آن به عنوان معیاری برای سنجش نظامهای سیاسی و اجتماعی بهره بردند.

در ایران اندیشه آرمانشهری از روزگاران قدیم به صورت اساطیری آغاز شد و در دوران اسلامی در عرصه‌های دین، حکمت و ادب خودنمایی کرد.

خلاصه

برنامه ریزی شهری از قدیم الایام تاکنون در درجه ی اول مبتنی بر دفاع و محافظت ساکنان شهر بوده است. لیکن این دفاع و محافظ تاسیسات تدافعی صرفاً به خاطر جلوگیری از هجوم افراد خارج از شهر ایجاد نمی شد. در عهد قدیم، در مواردی طبقه ی حاکمه، بهره گیری از نمادهای مذهبی و نشانه های دنیوی را در برنامه ریزی های خود مورد توجه قرار می داد. در کنار آن آموزه های مذهبی و دینی در داخل این دیوارها برای حفاظت طبقه ی برگزیده از عامه ی مردم استفاده می شده است.

برنامه ریزی شهری در جوامع مبتنی بر برده داری عمدتاً به سوی ایجاد فضاهای ایده آل و منحصر به فرد جهت طبقه ی برگزیده و تفکیک آنها از بقیه مردم ساکن در شهر قرار داشت. چنین انگیزه هایی در امپراتوری های جاه طلب اولیه ی رومی، یکی از عناصر اصلی به حساب می آمد تا رژیم های مدیترانه ای را تحت انقیاد درآورند.

با وجود تاثیرات فراوان نمادها و تفکرات مذهبی در طراحی و ساخت شهرهای قدیمی، تاثیر و حضور ملاحظات نظامی چندان زیاد نیست. تنها در بخش های خاصی از دنیای قدیم و آنهم نه به گستردگی عناصر مذهبی، به این موارد توجه شده است. در مواردی چنین استحکاماتی صرفا برای القای قدرت و حاکمیت یک مذهب و یا پایداری قدرت سیاسی حاکمان بود.

آرمان گرایان یونانی، تساوی و عدالت در شهر را به معنای اندازه یکسان محلات می دانستند. به عقیده آنان زمانی که محله ها، اندازه ی یکسانی داشته باشند، گروهی را بر گروه دیگر برتری نیست. طراحی چنین شهرهایی بدون شک نیازمند متخصص و طراح شهری بود. اولین متفکر و متخصص در علم برنامه ریزی شهری، هیپوداموس بود.

رومی ها، برنامه ریزی شهری را یک گام به جلو بردند و در شهر ها خود از نوع پیشرفته و دقیقی از شبکه شطرنجی استفاده کردند. رشد و توسعه ی امپراتوری روم به نوعی به رشد کمّی برنامه ریزی شهری کمک نمود.

ویتروویوس، متخصص و کارشناس علوم معماری و طراحی شهری که در دوران فرمانروایی جولیوس سزار زندگی می کرد، طرح شهرهای مدور را ابداع نمود که دارای خیابان های شعاعی و متحدالمرکز بود و دسترسی از دروازه های دیدبانی شهر به مرکز را تسهیل می کرد.

برنامه ریزی جامعه گرا، در نیمه اول قرن نوزدهم توسط آرمانگرایان سوسیالیست مطرح و مورد استفاده قرار گرفت. این روند توسط برنامه ریزان ساختارگرا در دوره بلافاصله پس از انقلاب شوروی دنبال شد. به این ترتیب تضاد و کشمکش بین طبقات رو به افول نهاد و گذار به یک اقتصاد برنامه ریزی شده، آغاز شد. در این نوع برنامه ریزی شهری وضعیت التقاطی خاصی دیده می شود که به تولید و توسعه اجتماعی به عنوان یک روند واحد نگریسته می شود. بر این اساس، برنامه ریزی شهری حداقل در بخش نظری باید تفاوت بین شهر و کشور، بین مرکز و حومه و بین مناطق غنی و فقیر را متعادل نماید. در عین حال بایستی ارتباط هماهنگ و منظم بین کارخانه ها، مناطق مسکونی و موسسات اجتماعی و خدماتی را به صورت سالم و همه جانبه، تضمین نماید.

پس از جنگ جهانی دوم، همانطور که در توسعه تعدادی از شهرهای جدید دیده می شود، بنیاد گرایی توسعه یافت که این امر به معنی تاثیر و کنش متقابل رشد شهرهای بزرگ و حصول اطمینان از صنعتی شدن مناطق روستایی می باشد.

به واسطه شرایط رقت بار زندگی در قرن گذشته، تعدادی از آرمانشهرهای جامعه گرا مطرح شد که برنامه ریزان در آنها به جستجوی ایجاد یک شهر ایده آل بودند. جامعه در این آرمانشهر نه تنها مسئول زیر ساخت هاست، بلکه مسئول تولید و ایجاد شرایط مناسب زندگی نیز می باشد و این موارد باید در برنامه ریزی مطرح و عنوان شوند.

به هرحال، آغاز انقلاب صنعتی در نیمه اول قرن نوزدهم، معادلات اجتماعی، فنی و اقتصادی را دچار تغییر کرد. آرمانگرایان جامعه محور تضاد و تلاطم سیاسی و اقتصادی را به دقت دنبال می کردند. چرا که به اعتقاد آنها این حرکات منجر به گذار از سیستم فئودالی به جامعه سرمایه داری می شد. آرمانگرایان شیوه ها و ابزار تولید موجود را مورد انتقاد قرار داده و آرمانشهرها را به صورت نمونه ای خاص و متفاوت از وضع موجود، مطرح می کردند. در این آرمانشهر همه چیز با استفاده از اصول سوسیالیست شکل می گرفت و موقعیت های اجتماعی و عام در مقابل بخش های خصوصی اهمیت پیدا می کرد.

به هر حال، اولین آرمانشهرهای پیشنهادی بیشتر چارچوبی فئودالی داشتند. اما تغییراتی نیز با شهرهای فئودالی نشان می دادند. بیشتر این پیشنهادها با ایده های آندره جامعه گرای فرانسوی، انطباق داشت. جامعه مدل این اندیشمند، بر اساس آزادی، مساوات و برادری بنا شده بود، ولی نمای نو ظهور اشرافی آن کاملاً بارز و مشخص بود.

پیدایش اولین شهرهای تاریخ

مقدمه

تاریخ پیدایش شهر

بخشی از تحقیق

اولین تشکل شهری

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “پیدایش اولین شهرهای تاریخ” لغو پاسخ