بهداشت دهان و دندان

دهان نخستین قسمت لوله ی گوارش است . این قسمت از لبها شروع و به حلق منتهی می شود . در داخل این حفره دندان ها ، زبان و مجرای خروجی ترشحات غدد کوچک و بزرگ وابسته به حفره های دهان قرار دارند . دندان ها عضوی سخت و سفید رنگ هستند که در فکّ بالا و پایین حفره های دهان جای گرفته اند . ارائه ی مشکلات دندانی و نیز راههای پیشگیری و درمان آن از ویژگیهای بارز این اثر است . رشد و گسترش علوم دندان پزشکی در رشته های تخصصی مختلف با سرعتی شگرف آن چنان پیش می رود که دندان پزشکان و دانشجویان این رشته جهت کسب آگاهی های علمی ملزم به استفاده از تحقیقات و مقالات جدید بوده تا بتوانند گره گشای مشکلات درمانی و بهداشتی در سطحی مطلوب و شایسته باشند. دندان در خطر از بین رفتن است و لذا باید با مسواک کردن دندان ها به طور مرتب از پوسیدگی دندان و بیماری های ناشی از آن جلوگیری کرد .

باید از مسواک و خمیر دندان مناسب استفاده شود . مربّیان بهداشت ، در مدارس  موظف اند الگوهای عمل نگهداری از دندان را به دانش آموزان بیاموزند . سعی کنید با مشاهده ی اولین آثار خراب شدگی دندان به پزشک مراجعه کنید . فاکتورهای اساسی در ایمنی عبارتند از : سلامت مخاط دهان و اعمال اجزای تشکیل دهنده بزاق .

پیشگفتار :

یکی از بهترین نشانه های خدا در ساختمان بدن انسان دهان ، زبان و دندانهای اوست . از آن جا که بهداشت دهان و دندان ، یکی از مهمترین شاخه های بهداشت عمومی به شمار می آید ، رعایت کامل مسائل بهداشتی در این زمینه برای حفظ سلامت دهان و دندان ها نیازمند آگاهی و توجه دقیق به آموزشهای صحیح بهداشتی می باشد .

عوامل مهم و موثر برای به نتیجه رساندن این مطلب عبارتند از : عوامل محیطی ، تغذیه ای صحیح و هم چنین برخورداری از یک فرهنگ غنی بهداشتی که هر کدام به نوبه ی خود نقش بسزایی را ایفا می کنند .

بیشتر افراد جامعه از این مسائل اطلاع کافی ندارند . این نداشتن اطلاع از عوامل موثر برای به نتیجه رساندن مسائل بهداشتی با محدودیت های آموزش های صحیح بهداشت دهان و دندان و همچنین کمبود مقالاتی در این زمینه پدید می آید .

سیستم ایمنی دهان

سلامتی دهان به سالم بودن مخاط دهان بستگی دارد که به طور طبیعی مانع نفوذ میکروارگانیسم ها به داخل بدن می شود . این مخاط به تعدادی از ساختمان های تشریحی خاص متصل است که در صورت از بین رفتن قدرت دفاعی دهان ، بخصوص این ساختمانهای تشریحی برای اجسام خارجی و میکروارگانیسم ها نفوذ پذیر می گردند .

مخاط دهان مستقیماً به پوست لبها و همچنین از طریق اروفارنکس به لارنکس و فارنکس متصل است . مجاری غدد بزاقی نیز در دهان باز می شوند و ترشحات این غدد دارای خاصیت باکتریسیدی هستند . به هر حال باید دانست که از میان بافتهای دهان بیش از همه محل اتصال بین لثه و دندانها در معرض خطر است .

میکروارگانیسمهای مختلفی از زمان تولد در دهان جایگزین می شوند که بیشتر آنها بصورت کومنسال هستند ، ولی در صورت تغییر سیستم دفاعی به صورت پاتوژن در می آیند . فاکتورهایی که مسئول حفظ سلامتی دهان هستند عبارتند از :

سالم بودن مخاط دهان ، ترشح بزاق و مایع لثه ای و همچنین وجود عناصر تشکیل دهنده ایمنی هومورال و سلولی .

غشاء مخاطی دهان

درباره فاکتورهایی که سبب حفظ سلامت مخاط دهان می شوند، تحقیقات کمی انجام گرفته است ولی کلیه این تحقیقات موید این مطلب است که میکروارگانیسمها نمی توانند از غشاء مخاطی سالم عبور کنند و چون کف دهان ، لبها ، گونه ها و کام نرم کراتینیزه نیست ، لذا لایه کراتینی ممکن است فقط تا اندازه ای عدم نفوذ پذیری غشاء مخاطی توسط میکروارگانیسمها را توجیه در لایه گرانولر ، گرانولها محتویات خود را در فضای بین سلولها تخلیه می کنند و بدین وسیله در مقابل ورود مواد خارجی از اپی تلیوم سدی ایجاد می نمایند . همچنین ، آنتی بادیها با تشکیل ایمن کمپلکس با آنتی ژنهای مربوط به خود می توانند نفوذ آنتی ژنها از مخاط را کاهش دهند .

ملاحظات دندانپزشکی در بیماران مبتلا به فشار خون

نگهدای فشار خون در یک حد معمولی در دوران سلامتی پدیده پیچیده ای است .

فشارخون میانگین توسط 2 عامل برون ده قلبی وتونیسته رگها بوجود می آید .

فشارخونی که بر اثر انجام اعمال مختلف در روز تغییر می کند توسط گیرنده های فشاری مانیتور شده و آن را در یک میزان نرمال نگه می دارد . این تنظیم دائم به علت عواملی از قبیل تغییر در وضعیت بدن ، پایین افتادن بازگشت وریدی ، ورزش ناگهانی ، کارهای فیزیکی سنگین ، گرما و سرمای بسیار زیاد ، تغییر در میزان کلرید سدیم ، افزایش دریافت آب و یا از دست دادن مایعات پیوسته باید وجود داشته باشد . اندازه فشار خون با سنجش میزان فشار سیستولی روی فشار دیاستولی بر حسب میلیمتر جیوه بدست می آید . افزایش فشار خون با افزایش سن در ارتباط است و بیماری فشار خون وقتی اطلاق می شود که فشار خون بیشتر از میزان نرمال آن سن باشد . در غرب کسی در سن 20 سالگی بیماری فشارخون دارد که فشارخونش بیشتر از 90/140 باشد در حالی که یک فرد 75 ساله زمانی بیماری فشارخون خواهد داشت که فشارخونش بالای 90/170 باشد .

اختلالات دندان

مراقبت از دندانها و لثه ها

مراقبت روزانه دندانها به اندازه معاینه منظم آنها اهمیت دارد . اگر شما عادت ساده مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم را رعایت کنید ، می توانید از ایجاد پلاک به وسیله خرده های غذایی و باکتریها روی سطح دندانهای خود جلوگیری کرده ،

خطر پوسیدگی دندان و بیماری لثه را کاهش دهید . اگر شما نمی توانید بین وعده های غذایی دندانهایتان را تمیز کنید ، جویدن آدامس بدون قند ممکن است کمک کننده باشد  بایستی از مصرف غذاها و نوشیدنیهای قندی که در فساد دندانها نقش دارند ، اجتناب کنید . اگر آب مصرفی شما حاوی فلوراید که به سختی و استحکام دندان کمک می کند ، نیست ، با دندانپزشک خود در مورد استفاده از قرص یا قطره فلوراید مشورت کنید .

تغییر رنگ دندانها

رنگ غیر طبیعی دندانها است که ممکن است به دلیل عوامل متعددی باشد .

نحوه زندگی : بهداشت دهان در سطح پایین ، استفاده از تنباکو و نوشیدن قهوه و چای عوامل خطر محسوب شوند .

سن : با افزایش سن شیوع آن نیز افزایش می یابد .

جنس و ژنتیک : عوامل مهمی نیستند .

رنگ دندانها در میان افراد متنوع و متفاوت است و دندانهای ثانویه ( دائمی ) معمولاً تیره تر از دندانهای اولیه ( شیری ) هستند . همچنین دندانها ، به طور طبیعی با افزایش سن به میزان خفیفی تیره تر می شوند . اگر چه تغییر رنگ غیر طبیعی گاهی به دلیل تغییرات داخل دندانها ایجاد می شود .

علل تغییر رنگ دندانها

یک علت شایع تغییر رنگ دندان تشکیل پلاک دندانی ( رسوبی از خرده های غذایی ، بزاق و باکتریها ) روی سطح دندان است . دندانهایی که روی آنها پلاک تشکیل شده غالباً زرد – قهوه ای هستند ، اما دندانهای کودکان ممکن است سیاه یا سبز شود . نوشیدن زیاد یا مکرر چای و قهوه و استفاده از تنباکو و نیز داروهای مایه که حاوی آهن هستند ؛ ممکن است سطح دندانها را رنگی کند .

همچنین دادن برخی داروها به اطفال در دوران رشد دندانهای ثانویه ( دائمی ) نیز ممکن است باعث تغییر رنگ دندانها شود . به عنوان مثال : اگر تتراسایکلین به اطفال زیر10 سال داده شود ممکن است باعث زرد شدن دندانهای دائمی شود . اگر این دارو به زن حامله داده شود ، دندانهای کودک وی ممکن است بعد از تولد تغییر رنگ یابند . فلوئوروزیس شرایطی است که در آن به دلیل افزایش فلوئور طبیعی در آب برخی از قسمتهای دنیا روی دندانها لکه های رنگی ایجاد می شود . ولیکن جایی که فلوراید برای کاهش خطر پوسیدگی دندان به آب افزوده می شود ؛ غلظت فلوئور برای ایجاد فلوئوروزیس ممکن است در صورت دادن قطره یا قرص های فلوراید در مقادیر زیاد به اطفال نیز ایجاد شود . ممکن است دندان در ادامه التهاب غیر قابل برگشت پولیپ وقتی بافت نرم مرکز دندان یا پولپ می میرد ؛ تیره تر از حالت طبیعی شود . درمان کانال ریشه نیز ممکن است ، سبب تیره شدن دندان شود ؛ اگر ماده ای که پر کردن دندان استفاده شده تیره باشد .