نام ها و صفات جهنم و جهنمیان و انواع عذاب های جهنم

پس از مرگ به کجا می روم؟ آیا دوباره باز می گردم؟ آمدنم بهر چه بود؟ آیا باید در این باره بیندیشیم؟ آن چه واقع امر است انجام خواهد گرفت پس اندیشیدن من در این باره چه سودی دارد؟ تصور مرگ و حوادث بعد از آن ، زندگی انسان را تلخ می سازد چرا در این باره فکر کنم و عیش و نوش را ناقص کنم؟ آری، این قبیل پرسش ها در طول تاریخ مطرح بوده  ذهن انسان ها را همواره مشغول ساخته و می سازد و درصدد یافتن پاسخ قانع کننده بوده است. از همن رهگذر دانشمندان و فیلسوفان کوشش کرده اند بدین پرسش ها پاسخ دهند تا وجدان حق جوی خود را قانع سازند و حاصل پژوهشهای خود را در اختیار دیگر انسان ها قرار دهند. پیامبران الهی معاد را باور داشته و اساس دعوت خود را بر آن استوار ساخته اند. زندگی پس از مرگ در ادیان آسمانی یکی از عقاید  قطعی به شمار می رود. صدها و هزارها کتاب به زبان های مختلف نگاشته شده است . پیامبر گرامی اسلام و امامان معصوم (ع) در راستای ترویج و تثبیت ایمان به معاد جایگاه بسیار والایی دارند. قرآن مجید بیش از همه ی کتاب های آسمانی در این باره تاکید دارد و در آیات فراوانی به جنبه های گوناگون آن اشاره می کند. تدبر در آیات عمیق این کتاب آسمانی با استفاده از رهنمودهای احادیث پیامبران و امامان معصوم (ع) می تواند ما را در شناخت زندگی پس از مرگ که جهان غیب است و درک روشن و کامل آن برای ما و در این جهان غیر ممکن می باشد به مقدار درکمان کمک کند.

دوزخ (جهنم)

دوزخ (از نظر آیت ا… دستغیب )

دوزخ گودالی است بی پایان و آتشی است افروخته شده از غضب یزدان و زندان اخروی است که در آن انواع عذابها و اصناف شدتها و اقسام بلاها است که ادراک آن ها فوق فهم ماست و تحقیقاً مقابل و ضد بهشت است. چنانکه در بهشت انواع نعمتها و لذتها وجود دارد و ذره ای ناراحتی نیست ولی در جهنم انواع شدتها و ناراحتی ها موجود است و آسایش و راحتی در آن نیست.

دوزخ از نظر ابراهیم امینی در کتاب معاد در قرآن

دوزخ جایگاهی است در جهان دیگر که بزه کاران در آن جا به انواع عقوبت های کیفر می بینند. قرآن مجید از آن جا به عنوان جهنم و حجیم یاد می کند به آیات زیر توجه فرمایید:

1. «به کافران بگو: به زودی مغلوب می شوید و به سوی جهنم محشور خواهید شد، و جایگاه بدی است.» سوره ی آل عمران آیه ی 12
2. «خدا همه منافقان و کافران را در جهنم گرد می آورد.» سوره ی نساء آیه ی 140
3. «خدا به مردان و زنان منافق و کافران به آتش جهنم وعده داده و در آن جا جاودانه خواهند بود. همان، آنان را کفایت می کند و خدا آنان را لعنت کرده است و عذابی پایدار خواهند داشت» توبه آیه 68
4. «هرکس نزد پروردگارش گنه کار بیاید بی گمان داخل دوزخ شود که نه می میرد و نه زنده می ماند» طه آیه 74
5. «برای کافران‌آتشی جهنم آماده است، نه حکم مرگشان صادر می شود، نه در عذابشان تخفیف  داده می شود. بدین نه هر ناسپاسی را کیفر می دهیم. «سوره فاطر آیه ی 36»
6. «پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا اجابت کنم، آنان که از پرستش من سرباز می زنند با خواری داخل جهنم می شوند» سوره غافر آیه ی90.

جهنم کمینگاه بزرگ ( تفسیر نمونه جلد 26)

در آیه ی 21 سوره نبا «جهنم کمینگاهی است» در آیه ی 22 سوره ی نساء «محل بازگشت طیغانگران» آیه 23 همان سوره «مدتهای طولانی در آن می مانند» «مرصاد» اسم مکانی است به معنی جایگاهی که در آن کمین می کنند. و اگر به معنی «صیغه ی مبالغه» تفسیر کنیم خود دوزخ در کمین آن ها قرار دارد و هر کدام از طغیانگران به آن نزدیک شوند آن ها را به سوی خود می کشاند و در کام خود فرو می برد. «مآب» به معنی مرجع و محل بازگشت است ، و گاه به معنی منزلگاه و قرارگاه می آید، در این جا به همین معنی است «احقاب» در اینجا به معنی این است که مدتهای طولانی و سالیان دراز پی در پی می آید و می گذرد، بی آنکه پایان یابد، و هر زمانی که می گذرد زمان دیگری جانشین می شود.

آفریده شدن بهشت و جهنم

شیخ صدوق (ره) در امالی و در عیوهن اخبار الارضا و در توحید با استثنا از مردی روایت کرده است : به امام رضا (ع) عرض کردم: ای پسر رسول خدا از بهشت و جهنم برایم بگو. آیا خداوند آن دو را با هم آفریده است یا خیر؟

امام رضا (ع) فرمودند: بله! به راستی که رسول خدا (ص) در معراج، وارد بهشت شدند و جهنم را نیز دیدند. عرض کردم بعضی از مردم می گویند که بهشت و جهنم آفریده نشده . ایشان فرمودند : آن ها از ما نیستند و نیز آن ها نیستیم و هرکس بهشت و جهنم را انکار کرده، دست ولایت ما را قبول ندارد و تا ابد در آتش جهنم خواهد ماند.

خدای تبارک فرمودند : «هذه جهنم اللتی یکذب بها المجرمون، یطومون بینها و بین حمیم ان» سوره الرحمان آیه ی43 از کتاب تصویری از بهشت و جهنم.

نام ها و صفات جهنمیان

صفات خداوند متعال، به یک اعتبار، دو نوع است: صفات رحمانیه و صفات قهریه و غضبیه . صفات رحمانیه مانند : رزاقیّت، غفاریّت، رحمانیّت و … صفات قهریه مانند: جباریّت کبریائی، انتقام و … مظهر و ظهور تامه و بالغه ی این اسماء و صفات در قیامت است.

نام ها و صفات جهنم

النّار  :  و قالوا لَن تَمَسَّنا النّار الّا ایّاماً معدوده [1]

و یهود گفت: آتش جهنم جز روزهای معدودی به ما نخواهد رسید.

اَشَدُّ العَذاب  :   وَ یَومَ القیامَه یُرَدّون اِلی اَشَدُّ العَذاب وَ ما اللهُ بغافلِ عَمّا تَحمَلون [2]

و در روز قیامت (قوم فرعون) به شدیدترین عذاب گرفتار خواهند شد و خداوند از آن چه می کنید، غافل نیست.

عذابٌ خلد : ثُمَّ قیلَ لِلّذین ظَلَموا ذوقوا عذاب الخلد . (یونس 52)

سپس به کسانی که ستم کردند گفته شد : بچشید عذاب جاودان را.

جحیم : وَ لا تُسئلُ عَن اَصحابِ الجَحیم (بقره 119)

و از اصحاب جهنم هیچ سوالی نمی شود.‌(زیرا آن ها از اساس کفر بودند)

تهدید شدگان به عذاب دوزخ

در قرآن کریم چند دسته از مردم به عذاب های دوزخ تهدید شده اند.

دسته ی اول کافران: کسانی که به خود و معاد و نبوت ایمان ندارند.

قرآن می گوید: «کسانی که کافر شدند و آیات خدا را تکذیب کنند آنان اهل دوزخند و در آن جا جاودانه خواهند بود.» [3]

دسته دوم : مشرکان : کسانی که در پرستش، غیر از خدا را شریک قرار می دهند.

قرآن می فرماید: «کافران اهل کتاب و نیز مشرکان در آتش دوزخند و برای همیشه در آن جا خواهند بود. اینان بدترین انسان ها می باشند. [4]

دسته سوم : منافقان : کسانی که در باطن ایمان ندارند ولی با زبان مدعی ایمان هستند. قرآن می گوید: « خدا به مردان و زنان منافق و کافران وعده آتش دوزخ داده است و در آن جا جاودانه اند. همین برایشان بس است. خدا آن ها را لعن کرده و در عذابی پایدار گرفتار خواهند شد. [5]

گروه چهارم : ظالمان و ستم کاران هستند. قرآن می گوید: «آن گاه به ستم کاران گویند: عذاب جاوید را بچشید، آیا نه این است که در برابر اعمالتان کفر می بینید. [6]»

گروه پنجم ، کسانی که انسان یا انسان هایی را بدون جرم به قتل می رسانند. قرآن می گوید: «هرکس مومنی را به عمد بکشد کیفر او جهنم است که در آن جاویدان خواهد بود، خدا بر او خشم گیرد و لعنت کند و برایش عذابی بزرگ آماده سازد. [7]»

گروه ششم : گناهکاران و مجرمان، در قرآن می فرماید: «آری، هرکس که کار زشتی انجام داد و گناهش بر او احاطه کرد اینان اهل جهنم اند و جاودانه خواهند بود. [8]»

گروه هفتم : کافران بی خبر : در بین مردم افرادی هستند که به خدا و پیامبر و معاد ایمان ندارند ولی نه از روی عناد و تعمد بلکه از روی جهل و بی خبری مهن. به طور وحشی یا نیمه وحشی در جنگل یا محیط های دور افتاده همانند حیوانات زندگی می کنند و جز خوردن و آشامیدن و شهوت رانی چیزی نمی دانند. یا به دین آبائی و اجدادی خود آن چنان یقین دارند که احتمال نمی دهند تا درصدد تحقیق برآیند. (از کتاب معاد در قرآن از ابراهیم امینی)

نتیجه ی بحث

آری وقتی با این واقعیت پی برد که در حال حرکت  سیر است و منتهی الیه سیرش نیز «لقاء خدا» است، قهراً‌در این مقام برمیاید که برنامه کارش را مطابق و مناسبت با «هدف» تنظیم نموده و راه و مسیرش را رو به «هدف» توجیه کند. مسلم ، شما که فرضاً قصد سفر «حج» دارید، میکوشید همه چیز خود را متناسب با «مکه» و «کعبه» بسازید، لباس مناسبی با هوای «حجاز» بردارید و غذای مناسب با سرزمین حجاز، رفیق موافق با سفر حج و کتاب مطابق با وضع و حال این سفر  تهیه کنید.

[1]– سوره بقره آیه 80
[2]– سوره بقره آیه 85
[3]– سوره ی بقره ، آیه 39.
[4]– بینه ، آیه ی 6.
[5]– سوره ی توبه آیه 68
[6]– سوره ی یونس آیه ی 52
[7]– سوره ی نساء آیه ی 93
[8]– سوره ی بقره ، آیه 81.

• مقدمه 6

فصل اول : دوزخ 7

• دوزخ از نظر آیت ا… دستغیب 8
• دوزخ در کتاب معاد در قرآن 8
• جهنم کمینگاه بزرگ 9
• آفریده شدن بهشت و جهنم 9
• آتش جهنم 10
• درهای جهنم 12
• کوهی به نام سکران 13
• ویل 13
• توصیف بهشت و دوزخ از نظر امام خمینی 14
• علی (ع) از آتش دوزخ می ترسد 14

فصل دوم: صفات جهنمیان 15

• نام ها و صفات جهنمیان 16
• تهدید شدگان عذاب دوزخ 16
• انواع دوزخیان را بر می شمارند 18
• خوردنی ها و آشامیدنی های جهنم 20
• لباس های اهل جهنم 21

فصل سوم : عذابهای جهنم 23

• انواع عذابهای جهنم 24
• عذابهای جسمانی 24
• عقوبت مسکن 24
• جامعه های آتشین 24
• خوراک جهنمیان 25
• آشامیدنیهای دوزخ 25
• عذابهای روحی 25
• تحسّر 25
• احساس حقارت و ذلت در برابر مامورین عذاب و متوکلین دوزخ 26
• دوزخیان و سرزنش و استهزائی که از رفتار و گفتار بهشتیان می بینند و می شنوند. 26
• مطرودیت از مقام «ثرب» و ساقط گشتن از چشم و لطف حضرت معبود 27
• نتیجه ی بحث 28
• فهرست منابع 29

منابع

1. کتاب معاد از آیت الله دستغیب شیرازی بخش انتشاراتی کتابخانه مسجد جامع عتیق شیراز.
2. کتاب معاد در قرآن از آثار ابراهیم امینی – شهر : قم – تاریخ نشر : سال 85 انتشارات موسسه ی بوستان کتاب.
3. تفسیر نمونه جلد 26 تاریخ انتشار : 79 مولف : استاد ناصر مکارم شیرازی ناشر : دارالکتاب الاسلامیه
4. تصویری از بهشت و جهنم مولف : احمد حبیبیان  ناشر : شرکت چاپ  نشر بین الملل تاریخ نشر : 14/1/81
5. کتاب معراج از شهید آیت الله دستغیب در شهر شیراز انتشارات حجر
6. قیامت و قرآن تفسیر سوره ی طور، از استاد سید محمد هاشم دستغیب از انتشارات کانون تربیت – شهر : شیراز
7. قرآن و قیامت یا تفسیر سوره ی قیامت تالیف دانشمند معظم سید محمد ضیاء آبادی . ناشر : کتاب فروشی صدوق ، نوبت چاپ : سوم  تاریخ انتشار : تابستان 1363 چاپ از : چاپخانه حیدری
8. معادشناسی ، جلد هشتم ، تالیف حضرت علامه آیه الله سید محمد حسین حسینی طهرانی، انتشارات حکمت، چاپ اول ، ربیع الثانی 1406 هجری قمری