رابطه میزان افسردگی در مردان بازنشسته و شاغل

پیری روز به روز مسئله بزرگی در کشورهای در حال پیشرفت و پیشرفته می شود . بخصوص افراد پیرو طرز زندگی آنان اکثراً مسائل روانی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی پیش می آوردند .

دوران پیری از نظر بهداشت روانی بسیار حائز اهمیت است و از نظر پیشگیری باید بخاطر داشت که معمول ترین بیماری های روانی در افراد پیر عبارتند از : پسیکوزهای پیری ، اختلالات روانی ناشی از اختلالات عروقی ، کمبود اکسیژن و از بین رفتن فعالیت های عادی در مغز که با کم شدن روابط اجتماعی ، از دست دادن مسئولیت ، تربیت دختران و پسران ، ازدواج وجدان شدن آنها ، بازنشسته شدن و از دست دادن نزدیکان و اطرافیان توام می گردد .

همچنین بروز بعضی از اختلالات روانی ، رفتاری ، شخصیتی ، حافظه و عدم قدرت زندگی به تنهایی ، احتیاج به حمایت دیگران و نظایر آن باعث شده است که پیران را جزء بیماران روانی قلمداد و آنان را در بیمارستان روانی بستری نمایند .

با وجودی که به عقیده بعضی ، مشکلات افراد مسن در نتیجه از بین رفتن اعمال طبیعی و عادی نسج و مغز است . ولی از دست دادن اعتماد به نفس ، ارتباط اجتماعی، مشکلات شغلی و حتی افراد خانواده یا فامیل مهمترین عامل هستند . شخص مسن اکثراً متوجه درون خود می شود و افسرده می گردد ، و دچار هذیان درباره کار دستگاههای گوارش می گردد .

احساس تنهایی می کند ، علاقه و خبرگی خود را کم کم از دست می دهد و در یک دایره معیوب قرار می گیرد ، که همان عوارض پیری است . خودکشی در پیران اکثراً گول زننده و با روشهای خطرناک انجام می گیرد . در 80 درصد موارد ، بعلت افسردگی و در بقیه موارد بعلت ابتلاء به بیماری های غیر قابل علاج ، مسئله اقتصادی، تنهایی و غیره می باشد .

انسان در هر مقطع زمانی تابع گذشته ، حال ، و آینده است و تحت تاثیر متغیرهای دورنی و دنیای خارجی خود قرار دارد . بطوری که پژوهش های متعدد اخیر، در مورد بیماری های شایع افسردگی نشان داده شده است ، که ارتباط و پیوستگی نزدیکی بین وقوع بیماری روانی و استرس های زندگی وجود داشته و متخصصان بالینی از دیرباز به رابطه مشکلات و حوادث یا ابتلاء به بیماری افسردگی پی برده اند .

پیشگیری از بروز این عارضه ، که تمام فعالیت های روزمره و افکار و اعمال فرد رابه مخاطره انداخته و مقدار قابل ملاحظه ای از نیروهای انسانی برای مدتی نامعلوم از کارایی باز می دارد ، مستلزم درک و شناخت صحیح ، از مسئله مورد نظر و آگاهی از علل و عوامل مورد نظر و آگاهی از علل و عوامل ایجاد کننده آن می باشد در این تحقیق سعی شده ، شمه ای از مطالب مربوط به این بیماری ، مطرح و سپس به وجود یا عدم وجود رابطه افسردگی در شاغلین و بازنشستگان پرداخته شود .

چکیده تحقیق :

هدف از این تحقیق آن است که به این پرسش پاسخی داده شود : که آیا بین مردان بازنشسته و شاغل تفاوتی در میزان افسردگی دیده می شود یا خیر ؟

فرضیه تحقیق :

به این صورت مطرح شده است : میزان افسردگی در مردان بازنشسته ،‌از میزان افسردگی در مردان شاغل ، بیشتر است .

جامعه آماری در مورد پژوهش عبارت است :

از تحقیق روی 60 نفر (30 نفر شاغل و 30 نفر بازنشسته) که با استفاده از روش نمونه گیری که در دسترس است ، این انتخاب صورت گرفته است که در شهر نظرآباد زندگی می کنند . برای اندازه گیری میزان افسردگی ، افراد مورد مطالعه از آزمون یک استفاده شده است . برای تجزیه و تحلیل از فرمول t استفاده شد ، که معنی دار بودن تفاوت افسردگی دو گروه مورد بررسی قرار گیرد .

نتیجه بدست آمده از فرمول t ، فرضیه تحقیق را تایید کرد و نتیجه گرفته شد ، که میزان افسردگی در مردان بازنشسته ، به علت بیکاری بیشتر از افراد شاغل است .

پیشگیری :

موثر ترین پیشگیری شاید این باشد که ، تغییراتی در سبک و روش زندگی و نگرش اجتماع ایجاد شود . فرد مسن فردی است قابل احترام ، و بایستی شغل مناسب و درخور استعداد داشته تا احساس کند که هنوز فردی مفید برای جامعه است .

استفاده از گردش های تفریحی ، دیدن موزه ها ، مساجد ، کلیسا ، پارکها ، شرکت در مسئولیت های خانوادگی مانند نگهداری و سرپرستی و حتی بازی با بعضی از حیوانات اهلی مانند : سگ ، گربه ، پرندگان ، دخالت دادن در کارهای دسته جمعی مانند : نظافت ، حمام کردن ، جمع و منظم کردن تخت خواب و اطلاق از جمله کارهایی است که باعث پیدایش اعتماد به نفس و اجتماعی شدن مجدد می شود . مسئولیت های فوق ، باعث یادآوری خاطرات و تجربیات دوران فعالیت فرد در مراحل قبلی زندگی شده که خود یک نوع روش درمانی است .

سالخوردگان سالم ترین مدیر ، راهنما ، مشاور و از بهترین متفکرین دنیا هستند . و می توان گفت : دنیا با تفکر سالمندان و حرکت جوانان اداره می شود . و به افراد جوان ، بایستی آموزش داد که با افراد پیر ، چه روشی داشته باشند و چگونه از تجربیات آنها استفاده  کنند و همچنین آموخت ، که روزی آنها نیز پیر خواهند شد .

افراد باید در همان جوانی ، به یادگیری حرفه ای مخصوص و مورد علاقه بپردازند ، تا پشتوانه ای برای زندگی آینده بشود ، و با جرات تمام وارد مرحله طبیعی زندگی که پیری است بشوند .

فعالیت های موقتی و متناسب ، دادن حقوق بازنشستگی مکفی و کمک به سایر افراد خانواده و به کار گماردن او به طور نیمه وقت و یا چند روز در هفته در سازمانها یا موسسات بعنوان مشاوره می تواند ، تضمینی باشد برای آینده نگری بهتر و پیشگیری از عوارض وخیم دوران پیری . (میلانی فر ، بهروز ، س 1375)

موضوع تحقیق :

با توجه به مطالب گفته شده ، ما با این سوال روبرو می شویم که آیا میزان افسردگی در افراد بازنشسته بیشتر از افراد شاغل است ؟

فایده ، هدف و اهمیت تحقیق :

تقریباً هر شخص در طول زندگی احساس افسردگی می کند ، اکثر ما گاهی وقت ها احساس  رخوت می کنیم و به فعالیت های لذت بخش علاقه ای نشان نمی دهیم .

افسردگی پاسخ طبیعی آدمی به فشارهای زندگی است . فشار روانی بطور ساده یک مکانیزم روانی است که عمس العمل تحریکی و عاطفی را در بر می گیرد . در استعداد مکانیزم روانی تامین معاش نمایان می گردد . میانسالان ممکن است احساس کنند که وامانده می شوند و بازنشسته و کهنسال می داند که چنین شده است . شیوع افسردگی با پیش رفتن سالیان افزایش می یابد و از علت های بیرونی به علت های درونی روی می آورد . در این مرحله حساس زندگی افسردگی اجتناب نا پذیر نیست . اما تجربه بالینی نشان می دهد که آنهایی ، که در کودکی در معرض احساس اولیه فقدان قرار گرفته اند و یا در آن مرحله نیازهایشان تا اندازه ای برآورده نشده است کسانی که در مرحله های بعدی زندگی زمان دگرگونی بیرونی یا درونی فشار را برآن هموار می سازد ، احتمال بیشتری برای افسردگی دارند . این روند آزمودن فقدان اولیه است و دوباره میدان دادن به افسردگی اولیه است . (راس میچل ، س 1368 ص65)

واکنش شخص به بازنشستگی و روش مواجه وی با آن ، اثر مهمی روی سلامت روانی دارد . در صورتیکه فرد احساس می کند ، که کار او تمام شدهاست و او دیگر قادر به انجام و فعالیت مفید نیست در این صورت زمینه برای کج خلقی ، بی تفاوتی ، افسردگی دیده می شود . بنابراین موضوع از این جهت حائز اهمیت است که ما میزان افسردگی در مردان بازنشسته ، را با میزان افسردگی در مردان شاغل ، را در این تحقیق بررسی می کنیم .

فرضیه تحقیق :

میزان افسردگی افرادی که بازنشسته هستند ، بیشتر از افرادی است که شاغل هستند

تعریف اصطلاحات و واژه ها :

•  افسردگی : افسردگی را می توان به حالتی توصیف کرد که با تغییرات اساسی و اولیه در خلق شروع با مداومت احساس غم و اندوه به درجات مختلف مشخص می گردد . تغییر خلق از علائم ثابت و مقاومتی است که برای روزها ، سالها ، بطول می انجامد ، برداشت ها ، افکار، کارآیی و عملکرد فیزیولوژیک نیز پیش می آید . (اخوت جلیلی ، س 1362 )
• بازنشسته : به فردی تلقی می شود : که زمانی بکار و فعالیت اجتماعی اشتغال داشته و در حال حاضر ، به علت بالا و یا از کار افتادگی از شغل خود کنار گذاشته شده است .
• شاغل : به فردی اطلاق می شود : که در حال حاضر ، مشغول بکار و فعالیت اجتماعی به جز خانه داری می باشد .

تعریف افسردگی :

افسردگی را شاید بتوان به حالتی توصیف کرد ، تغییر اساسی و اولیه در خلق وبا مداومت احساس غم و اندوه بدرجات مختلف مشخص می گردد . تغییر خلق از علائم ثابت خلق است ، که برای روزها و ماهها و سالها بطول می انجامد و همراه با تغییرات خلق دگرگونیها در رفتار ، برداشتها و کارایی و عملکردهای فیزیولوژیک نیز پیش می آید . ممکن است افسردگی نشانه ای از یک بیماری و یا بخشی از سیمای بالینی آن باشد و یا در واکنش ، نسبت به فقدان از دست دادن فرد یا شیء محبوب یا موقعیتی احساس بهنجار به حساب می آید . و یا افسردگی نوعی واکنش انفعالی نسبت به شرایطی است که ، در آن فرد دچار محرومیت و ناکامی می شود و یا فشاری از تعارضات بر او وارد گردد . (ضوابطی ، 1356)

افسردگی و مانی ، شدیدترین اختلالات خلقی هستند . افسردگی و مانی ، غالباً اختلالات عاطفی با حالت غمگینی دائم و همراه با حالت بحرانی ، بغض و اشک و ریختن محض می شود ، که در این حالت در رابطه با محیط اجتماعی شکایت ها ، خواریها و خفت ها نیز وجود دارد .

افسردگی بیماری است که ، بارزتریم علامت آن تغییرات ، نوسانات شهودی است که در خلق بیمار می توان یافت . در افسردگی فرد افسرده احساس بی علاقگی شدید به امور زندگی پیدا می کند و به‌ آسانی می گرید . (شاملو . 1365)

افسردگی ، حالت روانی ناخوش که با دلزدگی ، یاس و خستگی پذیری مشخص می گردد . و غالباً با یک اضطراب کم و بیش شدید همراه است . (دادستان ، ص 49)

در روانپزشکی ، افسردگی را تغییر خلق در جهت غمگین می دانند . با تغییر خلق و متناسب و هماهنگ با آن ، روند و محتوی اندیشه و طرز رفتار و کیفیت واکنشها نیز تغییر یافته ، اندوه باز می گردد . بین خلق افسرده بیمارگونه و خلق افسرده فرد غمگین ولی سالم مشابهت های ظاهری فراوانی وجود دارد ، افراد باطبع اصطلاحاتی که در روانپزشکی در رابطه بابیماری افسردگی بکار می رود از لغات و گویش های معمول در محاورات عادی بعاریت گرفته شده است ، اختلال خلق یا اختلال عاطفی که افسردگی را ناشی از آن می دانند ، از جمله لغاتی هستند که به این سرنوشت دچار گشته اند . تعریف واقعی افسردگی ، از لحاظ پزشکی عبارتست از : کاهش یافتن نیرو و فعالیت جسمانی و روانی به نسبت آزردگی که این قبیل افراد ، معمولاً در تست نمره بالاتر از 15 کسب می کنند و عنوان افسرده به آنها اطلاق می گردد . (تعریف علمی )

افسردگی بیماری است : که همراه با آن بیخوابی ، بی اشتهایی ، افکار مربوط به خودکشی احساس بی ارزشی و احساس سد راه بودن فراوان دیده می شود . (پورافکاری ، س 1364)

پیشینه تحقیق :

در رابطه با پیشینه تحقیق می توان گفت که در مورد مسئله بازنشستگی و اشتغال نیز مطالعات بسیاری صورت گرفته . در زنان نتایج حاصله حاکیست که افسردگی در زنان بازنشسته بیش از زنان شاغل است و این امر در مردان نیز مشهود است که اشتغال بکار می تواند از میزان افسردگی بکاهد و یا از ابتلا افراد به افسردگی جلوگیری کرد . که با بررسی و بازنگری یافته های موجود و همچنین نگرشی عمیق به مسئله می توان به روشنی دریافت که با توجه به وضعیت فعلی جوامع امروزی افراد خود را مکلف به اشتغال خارج از منزل و یا به اصطلاح نان آوری می کنند .

نورگارتن در بررسی کارهای انجام شده در باره شخصیت خاطرنشان می کند ، مطالعاتی وجود دارد که داده های مربوط به سالمندان را در بر می گیرد امات این مطالعات بیشتر مقطعی و عرضی بوده . ریچارد و همکارانش با استفادهاز تحلیلی که روی 86 مرد 55 تا 84 ساله انجام داده اند ، تیپهای شخصیتی را برای این گروه از افراد برمی شمارند . (حمزه گنجی 1371)

در سال 1350 تحقیقی توسط مولی پور . روی گروهی از بیماران زن و مرد انجام شده است . و وسیله آزمایش مقیاس افسردگی بک بوده است . نتیجه بدست آمده نشان داده است که افسردگی و جنس بر حسب معیارهای کلی درصد مردان بالاتر بوده و درصد زنان میزان پایین تری داشته اند ولی در معیار 3 در آزمون بک درجه شدت افسردگی را درصد زنان بالاتر از درصد مردان بوده است . اختلاف بین آنان 15/10 درصد بوده است . (آمنه موسی پور 1350)

اشکی ، با مطالعه بر روی بازنشستگی آن در قالب مفاهیم بیان و آن را بعنوان یک فرایند ، یک رویداد و یک نقش مورد بررسی قرار داده است .

دوران پیری از نظر بهداشت روانی بسیار حائز اهمیت است . شخص مسن اکثراً متوجه درون خود می شود . افسرده می گردد ، تنهایی احساس می کند ، علاقه خود را از دست می دهد در دایره معیوب قرار می گیرد . خودکشی در پیران اکثراً گول زننده و با روشهای خطرناک انجام می گیرد و در 80% موارد به علت افسردگی در
بقیه موارد بعلت ابتلا به بیماری های غیر قابل علاج به مسئله اقتصاد ، تنهایی و ..
می باشد.

یکی از مشکلاتی که افراد مسن دچار می شوند عدم فعالیت و انرژی جو این است اغلب مردان پیر از کار خود بازنشسته شده اند . ویا اینکه قدرت ادامه کار را ندارند . بنابراین اکثراً احساس ناامنی و تنهایی و از دست دادن مقام اجتماعی می کنند. آنها این تصور را می کنند که کسی که به وجودشان احتیاج ندارند و دیگران اهمیتی برایشان قائل نیستند ، موقعیت آنان در این دوره بسیار حساس است . افسردگی نیز پاسخ طبیعی آدمی به فشارهای زندگی است ، فشار روانی بطور ساده یک مکانیزم روانی است که عکس العمل های تحریکی و عاطفی را در برابر عوامل تهدید کننده و نامطبوع در کل موقعیت زندگی در بر میگیرد . همانطور که در فصل اول در مقدمه متذکر شدم تمام افراد افسرده دچار بی خوابیو بی اشتهایی و احساس بی ارزشی و .. فراوان هستند که در این تخفیف با توجه به اطلاعات جمع آوری شده از سوی دو گروه بازنشسته و شاغل گروه اول بیشتر دچار مشکلات بودند و آنها بیشتر احساس خستگی کرده و فعالیت های حرکتی آنها کمتر شده است . و بیشتر اظهار بی حوصلگی می کنند به خصوص در ساعات پایانی روز . البته چنانچه مشاهده می شود اگر افراد شاغل نیز علائمی از افسردگی خفیف مشاهده می شود . با توجه به مشکلاتی که در جوامع امروزی وجود دارد و نیز صنعتی شدن شهرها و بدنبال آن ازدیاد نفوس و تراکم جمعیت در شهرها و نیز پیچیده شدن زندگی می توان تفاوت قائل شد با آنچه که در زمینه بازنشستگی  برای شخص بوجود می آید . در رابطه افسردگی و همچنین در ارتباط با افراد سالمند مطالعات بسیار زیادی انجام شده است از جمله تحقیقات و بیلارگر کارل کالبام و امیل کراپلین ، فروید و افرادی دیگر را در مورد افسردگی انجام شده و تحقیقات دیگری از سوی نوگارتن ، اشلی ، ریچارد صورت گرفته بر روی گروه سالمندان و خصوصیات شخصی آنان در ایران نیز «موسی پور» با استفاده از آزمون بک به بررسی افسردگی در زنان و مردان می پردازد . مردان دارای درجه بالاتری بوده اند .

محدودیت ها :

با توجه به اینکه برای انجام هر تحقیق و پژوهشی موانع و محدودیتهایی وجود خواهد داشت از جمله :

• عدم دسترسی به منابع کافی جهت بررسی بیشتر در این زمینه
• کافی نبودن نمونه انتخاب شده از جامعه مورد نظر به جهت وجود مسائل و مشکلات اجرای میان تعمیم نتایج را به کل جامعه مشکل می نماید .
• به دلیل تسلط نداشتن کافی بر زبانهای خارجی از این منابع استفاده نشده است .

پیشنهادات :

با توجه به نتایج آماری بدست آمده در این تحقیق پیشنهاد می شود که برای ادامه کار و فعالیت اداری که به سن بازنشستگی رسیده اند اقدام شود . تحقیقات زیادی نشان می دهد که کارکنان سالمند بیشتر از جوانان کار خود را دوست دارند و به آن توجه می کنند . آنها انگیزه زیادی برای کار دارند و به اخلاق کار اهمیت بیشتری قائل هستند . اینان چه از نظر کاری و چه ازنظر شکوفایی شخصیت راضی تر از جوانان به نظر می رسند .

تعداد زیادی از عقاید قالبی وجود دارد و سالمندان را کم ارج می دهد یا به این پیشداوری های غلط را دور ریخت و از یافته ها استفاده کرد .

• چکیده تحقیق
• فرضیه تحقیق
• مقدمه
• پیشگیری
• موضوع تحقیق
• فایده ، هدف و اهمیت تحقیق
• فرضیه تحقیق
• تعریف اصطلاحات و واژه ها
• مقدمه ای بر شناخت افسردگی
• مروری بر تاریخچه افسردگی
• تاریخچه افسردگی در ایران
• تعریف افسردگی
• دیدگاه های درمان افسردگی
• الگوی زیستی افسردگی
• عوامل ژنتیکی و افسردگی
• اساس نور و شیمیایی افسردگی
• فرضیه نوراپی نفرین و کاته کولامین
• فرضیه فلوکستین (پروزاک) و ایندول آمین
• نظریه روان پویشی افسردگی
• شخصیت فرد افسرده
• درمان روان پویشی افسردگی
• نظریه های رفتاری در مورد افسردگی
• درمان مبتنی بر نظریه های رفتاری
• نظریه شناختی در مورد افسردگی
• درمان شناختی بک
• مکانیسم های دفاعی سالمندان
• طبقه بندی افسردگی
• افسردگی پیری
• علائم افسردگی
• پیشینه تحقیق
• جامعه مورد تحقیق
• نمونه مورد تحقیق
• ابزار تحقیق و نمونه برداری
• روش گردآوری داده ها
• روش آماری و تحلیل داده ها
• تصحیح و نمره گذاری
• اعتبار و روایی تست بک
• محدودیت ها
• پیشنهادات
• فهرست منابع

منابع

1. اخوت ، ولی الله ، افسردگی روانی ، انتشارات در سال 1362 .
2. آزاد ، حسین ، آسیب شناسی روانی ، موسسه انتشارات بعثت ، سال 1373 .
3. آزاد ، حسین ، اختلالات عاطفی ، انتشارات علامه طباطبایی ، دانشکده روانشناسی سال 1368.
4. اتکینسون هیلگارد ، زمینه روانشناسی .
5. بطحمایی ، حسین و جلیل ، احمد ، روانپزشکی روزمره ، انتشارات دهخدا ، سال 1362.
6. جلیلی بال ، اعظم ، «بررسی افسردگی در میزان شیوع آن در زنان خانه دار و بازنشسته »‌ پایان نامه کارشناسی به راهنمایی دکتر محمد حسین سرودی ، سال 1370 .
7. جی ریموند ، پائولو ، سال 1372 ، ترجمه محمد قراچه داغی .
8. دادستان ، منصور ، افسردگی ، سال 1368 .
9. دنا الگوئسلوام ، مروری بر پرستاری روانی ، ترجمه دکتر محمدحسین فرجاد ، انتشارات دفتر تحقیقات بدر .
10. روانکارنس ج.مباحث عمده روانپزشکی ، ترجمه محمد جواد وهاب زاده ، انتشارات انقلاب اسلامی 1370 .
11. دیوید برنز ، ترجمه قراچه داغی ، مهدی ، «روان شناسی افسردگی» سال 1374 .
12. 12-راس میچل ، افسردگی ، ترجمه وحید رواندوست ، انتشارات آستان قدس ، 1368.
13. رواندوست ، وحید ، افسردگی ، سال 1986 .
14. رئیس ، لینفورد ، مختصر روانپزشکی ، ترجمه عظیم وهاب زاده ، مرکز نشر دانشگاه ، سال 1364 .
15. شاملو ، سعید ، بهداشت روانی ، انتشارات رشد 1372 .
16. شاملو ، سعید ، روانشناسی شخصیت ، انتشارات رشد 1374.
17. شریفی ، حسن و طالقانی ، نرگس ، روشهای تحقیق علوم تربیتی و رفتاری ، نوشته جان شیت ، انتشارات رشد سال 1373 .
18. گنجی ، حمزه ، روانشناسی بزرگسالان ، سال 1371 .
19. گودرز ، چگینی ، رساله ، دانشکده روان شناسی .
20. موسی پور ،‌آمنه ، سنجش افسردگی در بیماران افسرده بوسیله آزمون بک .
21. میلانی فر ، بهروز ، بهداشت روانی ، نشر قوس ، سال 1374 .
22. نیکخو ، محمد ، هامایاک آوادیس یانس در مباحث عمده در روان درمانی انتشارات کتاب امروز چاپ 1375 .