نقش والدین و مسئولین مدارس در جهت کاهش مشکلات تربیتی و اخلاقی دانش آموزان

پژوهش وکنجکاوی از تمایلات طبیعی بشر است و میل به شناخت و ارضاء آن حس موجب دست یافتن به مجهولات زیادی شده است. لذا پیشرفتهای چشمگیری در کلیه زمینه های علمی فعلی حاصل این حس سیری ناپذیر کسانی است که زندگی خود را وقف جامعه بشری کرده ومی کند. توسعه و پیشرفت کشورهای غربی حاصل میزان اهمیتی است که این کشورها به تحقیق و پژوهش قائل هستند. در این دیار روح علمی همان شناختن و در یافتن عمیق روشها و شیوه هایی بوده است که بشر برای پیش بردن علم بکار بسته است. این امر نه تنها از نادانی و سرگردانی های آنها کاسته بلکه موجب شده است که در برآورد حوادث دقیق تر و مسئدل‌تر و در انجام امور مجهز تر و در یافتن مواد جدید با کیفیت بهتر موفق‌تر باشند. واما نقص عمده در کشورهای نو‌خاسته ، بی خبری از شیوه های شناختن و دانستن است. توجه سطحی به مسائل و برداشت عامیانه از آنها بدون آشنایی به مبانی علمی راههای صحیح ، در این کشورها موجب ضلالت و گمراهی شده است. واین کشورها را در دور و تسلسل نادانی گرفتار نموده است.

تحقیق حاضر بدین علت صورت گرفته است تا یکی از مشکلات عمده مدارس را که همچنان حل نشده باقی مانده است بررسی نموده ودر صورت امکان روزنه ای را در راه گشایش آن پیدا نماید. عنوان این پژوهش عبارت است از : « بررسی نظر مدیران مدارس شهر کرج «ناحیه 3» در مورد میزان همکاری والدین با مدارس در حل مشکلات تربیتی یا اخلاقی دانش آموزان » . وهمانطور که از عنوان این تحقیق استنباط می شود در صدد آنیم که علاوه بر انجام یک تکلیف دانشگاهی حداقل در دوران خدمت خود در نهاد مقدس آموزش و پرورش از نتایج آن در چگونگی راه حل مشکلات دانش‌آموزان سود جسته ودرنتیجه آنچنانکه شایسته فرزندان این مرزوبوم باشد اداء وظیفه نمایم زیرا جامعه کنونی ما به دلیل خصومت های غربی و نادانی های عده زیادی از مسلمانان در خارج وداخل کشور ونیز مشکلات اقتصادی دچار مسائل و مشکلات زیادی از جنبه های تربیتی و اخلاقی شده است. که اگر به زودی در این مورد راه چاره ای را نجوییم متحمل بهای گزافی خواهیم شد.

و همان طور که می دانیم مدرسه به عنوان سازمانی که مسئولیت تربیت فرزندان جامعه را بر عهده دارد باید با روشنگری و روشن بینی علل و راههای حل مشکلات را شناسایی وبا انها به نحو تخصصی برخورد نماید. پس قبل از هر چیز عنایت کارگزاران و مسئولین آموزش و پرورش ونیز دولت جمهوری اسلامی ایران را در جهت تامین هزینه های این تحقیقات طلب می کند. زیرا مبارزه دشمن همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند مبارزه فرهنگی است. اگر ما در جنگ تحمیلی در مصرف سرمایه های کشور جهت حفظ کیان اسلام خود هیچ دریغی نداشتیم چرا امروز در شبیخون فرهنگی که از جنگ رو در رو بسیار خطرناک تر است از خرج کمترین سرمایه ها مضیقه کنیم؟ چرا ادارات آموزش و پرورش ما هیچ گونه تحقیقی را در راه شناسایی مشکلات دانش آموزان انجام نداده است؟ چرا مسئولین تعلیم وتربیت هنوز نتوانسته‌اند همکاری جدی والدین را در رفع مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان و مدرسه جلب نمایند.

به نظر حقیر بزرگترین مانع در این راه این است که جامعه ما به نتایج آنی و کوتاه مدت سرمایه گذاریها توجه دارد و هنوز پی به ارزش و اهمیت سرمایه گذاری در آموزش و پرورش که ریشه ای و اساسی است نبوده است . چنانکه کمینیوس یکی از بزرگان تعلیم و تربیت مورد سرمایه گذاری در آموزش و پرورش می گوید : اگر قرار باشد یک سکه طلا برای شهرسازی ، تاسیسات نظامی، تهیه اسلحه ، مهمات و غیره خرج شود چرا نباید صد سکه برای آموزش و پرورش اطفال هزینه گردد.

در این پژوهش تاثیر همکاری والدین ونیز تاثیر کلاسهای آموزش خانواده در میزان همکاری آنان با مدارس موردنظر است و بررسی بیشتر در مورد لزوم تشکیل کلاسهای آموزش خانواده و آشنا نمودن والدین به شیوه های تربیت فرزندان و در نتیجه ایجاد هماهنگی بیشتر بین دو نهاد خانواده و مدرسه می باشد.

بیان مسئله، هدف وفرضیه

از آنجایی که مدرسه سازمانی است که مسئولیت اصلی تعلیم وتربیت فرزندان هر جامعه ای را بر عهده دارد وزندگی در جامعه کنونی بدون تعلیم وتربیت عمومی غیر ممکن می باشد وبخصوص اینکه پدران ومادران بدلیل مشغله فراوان ویا بدلیل اعتمادی که نسبت به مدارس احساس می کنند بیشترین مسئولیت را بر دوش مدرسه می اندازند. لذا مشکلات مدارس در این امر مهم صد چندان می شود تا آنجایی که حتی خانواده ها در بسیاری از موارد از فرزندان خود به مدارس شکایت می برند و از نحوه رفتار فرزندان خود گلایه می کنند.

ولی آیا انجام این مسئولیت خطیر از مدارس وکارکنان آنها به تنهایی بر می آید ویا اینکه باید چاره ای جست ؟

مشکلات درسی وآموزشی وتربیتی واخلاقی متاسفانه با تمام جدیتی که دست اندر کاران تعلیم وتربیت پیش گرفته اند روز بروز بیشتر می شود. تبلیغات ضد فرهنگی که به عناوین و شکلهای مختلف خود را جلوه‌گر می سازند از طرفی «تمایل بشر به اطاعت از نفس اماره وجنبه منفی گرایی وی» ما را هشدار می دهد اگر چنانچه بی‌تفاوت باشیم بهای سنگینی را متحمل خواهیم شد که چه بسا از عهده آن بر نیائیم.

امروز در جهان غرب که خود را در منجلاب فساد غرق کرده اند فریاد ها بلند است وفساد اخلاقی زندگی آنان را متلاشی نموده است ووقاهت به جایی رسیده است که مجلس انگلستان ازدواج هم جنس را برای مردان آزاد اعلام کرده است.  رسمی که حتی در پست ترین حیوانات هم دیده نمی شود روگردانی از روشهای اصیل انسانی و حاکمیت بی بند وبار وافسار گسیختگی در کشورهای مترقی سبب شده است که روز بروز برتیرگی دلها افزوده شود وآن نور معنوی که سبب روشنایی دلها و آرامش قلبهاست به کلی از میان برود واصول وموازینی که لازمه حیات سالم انسانی است زنگار فراموشی بگیرد.

تا آنجایی که امروزه کمتر اندیشمند بصیر ومتفکر آگاهی حتی دردیار غربت انسانیت یافت می شود که از این انحطاط حاکم به جهان شکوه نکند.

آثار ومراتب سقوط اخلاقی تنها به گسترش ظلم وجنایت قدرتمندان در حق ملتهای دیگر محدود نمی شود بلکه در داخل مرزهای همین کشورهای به ظاهر پیشرفته ، مرگ  ارزشهای اخلاقی سبب بروز بحرانهای عظیم معنوی شده وپشت انسان جدید را خم کرده است. انسانی که تا این حد به انحطاط رفته ارتکاب به زشتیها برای او کار مشکلی نخواهد بود. حضرت امام هادی (ع) می فرمایند : « مَن هَانَت علیهِ نَفسهُ فَلا تامَن ثمرهُ » کسی که در نزد خود خوار شود خوار شود ( احساس کرامت وشخصیت اخلاقی نکند ). از شر او ایمن مباش.

لذا مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان در مدارس ونیز تبلیغاتی که از طریق کانالهای تلویزیونی کشورهای همسایه بعنوان بوقهای تبلیغاتی غرب در جهت اشاعه بی بند وباری وفساد اخلاقی صورت می گیرد. وبعلاوه وارد کردن فیلمهای ویدیوئی وعکسهای مبتذل که بطور وسیعی فکر کودکان ونوجوانان را مغشوش کرده وافکار ناصحیح را به آنها القا  می کند ما را بر آن داشت که راهی را جویا شویم که بتوانیم حداقل از وسعت این مشکلات بکاهیم.

هدف ازاین تحقیق این است که با همکاری والدین بتوانیم در مدارس محیطی سالم واسلامی را بوجود آوریم وبا شناخت بیشتر دانش آموزان وایجاد هماهنگی بین خانه ومدرسه در جهت رفع مشکلات آنان بکوشیم.

فرضیه :

• الف – همکاری والدین با مدرسه در رفع مشکلات یا اخلاقی دانش آموزان رابطه ای مثبت دارد.
• ب- همکاری والدین با مدرسه در رفع مشکلات تربیتی یا اخلاقی دانش آموزان رابطه‌ای خنثی دارد.
• ج – همکاری والدین با مدرسه در رفع مشکلات تربیتی یا اخلاقی دانش آموزان رابطه‌ای منفی دارد.

تعاریف عملیاتی :

• والدین : پدر و مادر و یا هر کسی که سرپرستی دانش آموز را به عهده دارد .
• مسئولین مدارس : مدیر ،معاون ، معلمین ، مشاورین و مربی امور تربیتی مدرسه .
• دانش آموزان : کلیه دانش آموزان مقطع ابتدائی سن 7 تا 12 سال
• مشکلات تربیتی و اخلاقی : کلیه نارسائیها و کمبودهایی که منشاء آنها موضوع تربیتی و اخلاقی است .

مطالعه منابع مربوط به موضوع مورد تحقیق

صاحبنظران تعلیم وتربیت بر این عقیده اند که والدین با همکاری وکمک به معلمان در زمینه پیشرفت تحصیلی فرزندان خود می توانند بسیار موثر واقع شوند. این مسئله بخصوص در دوره ابتدایی بسیار حائز اهمیت است. تحقیقات متعدد نشان می دهد پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که والدین آنها افرادی آگاه وبا سواد هستند وبهتر به راهنمایی آنها می پردازند بیشتر است. در تحقیقی که بوسیله ( بی لتیل) وهمکارانش (1973) انجام شده است ، تفاوت دانش آموزان از لحاظ سن « سطح تحصیلات والدین وثبات وپایداری خانوادگی آنها » مورد بررسی قرار گرفته است.

محققان به این نتیجه رسیده اند که والدین با سواد وخانواده با ثبات « کودکانی با پیشرفت تحصیلی بیشتر» دارند. تحقیق دیگری که توسط ( الیزابت بنیک) در زمینه تاثیر روشهای تربیتی در رشد استعدادهای متفاوت عقلانی انجام شده است. نشان می‌دهد مادرانی که از نظر کلامی قوی تر هستند وموقعیتهای بهتر یا محرکهای کلامی بیشتری برای فرزندان خود فراهم می کنند. مثلا به فرزندانشان فرصت می دهند که در بحثهای خانوادگی شرکت کنند وبندرت آنها را به دلیل ضعف تکلم تنبیه می کنند برای فرزندان خود کتاب داستان بیشتری می خرند وبرای کمبود پیشرفت در مدرسه دانش آموزان را بطور سازنده مورد انتقاد قرار می دهند فرزندان آنها پیشرفت بیشتری دارند.

تحقیق دیگری در زمینه روشهای تربیتی والدین وپیشرفت تحصیلی فرزندان توسط (ریموند کتل) و (دیامن بارتن) (1972) انجام شده است.

هدف این تحقیق بررسی این نکته بوده که آیا رفتار والدین در پیشرفت تحصیلی کودکان موثر است یا نه ؟ نتیجه کلی این بود که اولا : رفتار والدین با فرزند در قدرتهای شناختی از جمله پیشرفت تحصیلی موثر است ، این تاثیر در همه درسها وجود داشته است. ثانیا : سختگیری ومحبت بیش از حد والدین به فرزندان موجب عقب ماندگی تحصیلی می شود.

تحقیق دیگری که توسط ( کلاس) و ( سوزان کری) در سال 1968 درباره کودکان قبل از دبستان تا کلاسهای ابتدایی انجام شد ، افراد مورد مطالعه 62 کودک از خانواده های محروم یکی از شهرهای ایالت تنسی امریکا بودند.

گروه کنترل برای مطالعه نیز از یکی از شهرهای مشابه انتخاب شده بود. گروه آزمایش را به مدت ده هفته طی دویا سه تابستان متوالی آزمایش کلاسی دادند. بعلاوه دیدارهایی با خانواده های کودکان در منازل آنان صورت گرفت که طی آن در زمینه کار با کودکان آموزشهایی بویژه به مادران داده شد.

این تجارب به منظور بوجود آمدن نگرشهای مثبت نسبت به پیشرفت تحصیلی وبالابردن توانائیهای هوشی کودکان ترتیب داده شده بود.

در پایان دوره نتایج تست هوشی حاکی از تغییر معنی‌دار بهره هوشی کودکان در کوتاه مدت بود.

به هر حال نتایج تحقیق کری وهمکارانش تغییرات موثری را در افراد مورد مطالعه نشان دادند واز انجا که خانواده های کودکان تحت مطالعه نیز آموزشهایی را دریافت می کردند مسلما در مجموع سودمندیهایی نیز برایشان وجود داشت.

بحث درباره یافته ها

میزان همکاری والدین یا آنهایی که از طرف مدارس درخواست همکاری شده است خوب بوده ودر نتیجه مشکلات فرزندان والدینی که با مدرسه همکاری داشته اند به مراتب کمتر بوده وهست. لذا مدیران مدارس باید سعی در جلب همکاری والدین نمایند. وبدین ترتیب شکاف موجود بین خانه ومدرسه را ازبین ببرند. زیرا در غیر این صورت تلاش مربیان هیچگونه نتیجه مثبتی را به همراه نخواهد داشت. زیرا اگر آموزش وتربیت در خانه متفاوت با نحوه تربیت حاکم در مدرسه باشد دراین صورت دانش آموزان دچار مشکلات بیشتری خواهد شد وبرای مدرسه درد سر افزون تری را ایجاد خواهد کرد. زیرا دانش آموزان در چنین وضعیتی دچار تعارض شده ودچار درماندگی خواهد شد.

آنچه مهم است در نظر گرفتن آموزش برای خانواده می باشد تا بدین ترتیب با کلاسهای که اجرا می شود نحوه برخورد صحیح به والدین آموزش داده شود تا هم فاصله وشکاف موجود در روش تربیت فرزندان بین والدین ومدرسه کمتر شود وهم ریشه های ایجاد مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان تجزیه وتحلیل وشناسایی شود ونیز سطح توقعات والدین با وضعیت رشد همه جانبه فرزندان در سنین مختلف هماهنگ گردد. وبدین ترتیب والدین همکاری خود را با مدرسه افزایش داده در شناسایی روحیات فرزندان خود به مربیان وکارکنان کمک کنند تا مدرسه بصورت محیطی امن برای دانش آموزان تبدیل شده و آنان بتوانند در جوی پراز مهر ومحیطی غنی از جنبه عاطفی احساس اعتماد به نفس کرده وبه رشد لازم برسند.

محدودیت ها

در اجرای این پژوهش ممکن است سوگریی نظر محقق در نتایج آن ایجاد خطا نموده وتصمیم پذیری آن را کاهش دهد. از سوی دیگر چون موضوع تحقیق چنان بوده است که د بعضی موارد نظر مدیران در مورد نظر والدین پرسیده شده است. این عامل نیز می تواند باعث ایجاد مشکل نماید وتصمیم پذیری آن را کاهش دهد ونیز چون موضوع مفهومی می باشد نتایج آن بی شک با خطا همراه خواهد بود ولی در عین حال بدیهی است که نتایج این تحقیق با توجه به نتیجه تحقیقاتی که وجه تشابهی با آن داشته اند و آنرا تایید می کنند می تواند مورد استفاده واقع گردد.

پیشنهادات و کاربرد

آنچه واضح است نتایجی که در این پژوهش گرفته شده است عبارت است از لزوم همکاری والدین با مدارس در حل مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان – که با توجه به نتایج تحقیقات فراوانی که دراین زمینه حاصل شده است معمولا کودکان ونوجوانان که در محیطهای آرام وپر محبت وعاطفی بزرگ می شوند . از نظر رشد اجتماعی ، تحصیلی و ایجاد ارتباط با دیگران از موقعیت بهتری برخوردارند واینکه حضور والدین در محیط مدرسه می تواند اعتماد دانش آموزان را نسبت به خود بیشتر کند ودر او احساس رضایتمندی ایجاد کند وار طرفی لزوم تشکیل کلاس آموزش خانواده که خود می تواند عاملی در گسترش همکاری والدین با مدرسه باشد بسیار حائز اهمیت است . نقش والدین در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر بوده کمک وراهنمائی آنها از اهمیت ویژه ای بر خوردار است .

بنابراین راهنمایی فرزندان درد دوران تحصیل امری است بسیار ضروری ونمی توان کار آموزش وتربیت را تنها به معلم ومدرسه محول ساخت واز نقش خانواده دراین زمینه غافل شد.

دانش آموزان اوقات زیادی را در منزل می گذرانندوعلاوه بر اینکه تحت تاثیر رفتار وعمل والدین هستند از آنها انتظار کمک وراهنمایی نیز دارند. یکی از حقوق طبیعی کودکان برخورداری از کمک وراهنمایی والدین می باشد خوشبختانه اکثر والدین بر اهمیت راهنمایی تحصیلی کودکان آگاهند ودقت فراوانی را نیز شاید دراین زمینه صرف می کنند ولی مهم این است که تا چه حد این وظیفه را صحیح انجام می دهند. زمانی والدین می توانند به نحو احسن از عهده این وظیفه بر آیند که بدانند چگونه دراین مورد عمل نمایند. چه بسا اگر دراین مورد درست عمل نکنند ممکن است به جای کمک به دانش آموز مانع پیشرفت وی شده وباعث تنبلی وسستی او شوند والدین با شناخت بیشتر و آگاهی از شیوه های صحیح تعلیم وتربیت بهتر می توانند به یاری فرزندان خود بشتابند واین در تشکیل کلاسهای آموزش خانواده جزء اصلی ترین مسائلی است که باید به آن توجه شود وبا برنامه ریزی صحیح در جهت آگاهی بیشتر آنان (والدین) گام برداشته شود.

برای رسیدن به این اهداف باید :

1. با سرمایه گذاری بیشتر در آموزش وپ رورش و بخصوص در جهت تشکیل این کلاس ( آموزش خانواده ) .
2. تبلیغات لازم از طریق رسانه های گروهی بخصوص صدا وسیما در جهت لزوم شرکت در کلاسهای آموزش خانواده و همکاری با مدرسه در جهت رفع مشکلات تربیتی و اخلاقی دانش آموزان .
3. بوجود آوردن مراکز تفریحی و سرگرمی جهت پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان.
4. تبدیل مدرسه به یک محیط غنی و سرشار تا دانش آموزان علایق خود را از طریق تجربه آموزی و فعالیت شخصی رشد دهند. بخصوص مراکز بازی و امکانات ورزشی و مجهز کردن مدارس به وسایل کمک آموزشی.
5. ایجاد مراکز سمعی و بصری در شهرستانها و پخش فیلمهای آموزشی تربیتی برای کودکان و نوجوانان .
6. ایجاد کلاسهای سوادآموزی بصورت اجباری برای والدین بی سواد.
7. انجام تحقیقاتی در زمینه های تربیتی برای هر چه بهتر شناختن عوامل بازدارنده ومنحرف کننده در سر تعلیم وتربیت بجای این همه سمینارهایی که در کشور صورت می گیرد ونتیجه چندانی هم در بر ندارد.

خلاصه و نتیجه گیری

همانطور که بر کلیه دست اندر کاران تعلیم وتربیت روشن و واضح است دئر مدارس با مشکلات تربیتی واخلاقی دانش آموزان بخصوص در مناطق ومحله های محروم شهر فراوان بوده وبرخیاز اوقات تحصیلی را در مدرسه مسئولین مدارس به مسائل مربوط به تعلم وانضباط می پردازند وبدین ترتیب بجای استفاده موثر ازاین فرصتها در پیشرفت تحصیلی آنان این چنین فرصتها به هدر می رود لذا بوجود آمدن مشکلات تربیتی اعم از آموزشی ودرسی وتربیتی واخلاقی در مدارس مسئله ای است که ما را واداشت که این پژوهش را با نواقصات زیاد انجام دهیم .

لذا فرضیه مورد نظر این است که همکاری والدین با مدارس می تواند راه حل اساسی ومهمی در جهت رفع مشکلات تربیتی ویا اخلاقی دانش آموزان باشد.

رابطه مدرسه وخانواده بصورت همکاری متقابل ودو جانبه در خور ملاحظه است. چون از بسیاری خانواده ها هستند که در زمینه تربیت فرزند ومسائل مربوط به آن به کمک فکری وتخصصی نیاز دارند واین کمک جز از طریق مدرسه به چه صورت ممکن است فراهم شود ؟

آنجا که شورای همکاری اولیاء ومربیان بصورت فعال تشکیل می شود شرایط مساعد تربیت ودر خانواده سریعتر وسهلتر فراهم می آید دیدگاههای تربیتی مربیان به جامعه نفوذ می کند ومربی از مسائل خاص مربوط به کودکان و نوجوانان آگاه می گردد ودر مقابل هر یک واکنش مناسب وراه صحیح جاره جویی را دنبال می کند.

فصل اول

• 1- مقدمه
• 2- بیان مسئله – هدف و فرضیه
• 3- تعاریف عملیاتی

فصل دوم

• 1- پیشینه تحقیق

فصل سوم – روش تحقیق

• 1- آزمودنیها
• 2- طرح پژوهشی
• 3- ابزاراندازه گیری
• 4- روش جمع آوری اطلاعاتی

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل

• 1- یافته های پژوهشی
• 2- بحث درباره یافته ها

فصل پنجم

• 1- محدودیتها
• 2- پیشنهادات و کاربرد
• 3- خلاصه و نتیجه گیری
• 4- فهرست منابع

منابع

1. انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران ، مجله پیوند، شماره های 168- 169- 170- 171- 172- 173.
2.  سادات، محمد علی، اخلاق اسلامی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ، تهران ، چاپ دوازدهم با تجدید نظر ، بهار 1372.
3. کریمی ، یوسف، جزوه روانشناسی اجتماعی آموزش و پرورش ، 1372.
4. معیری، محمد طاهر، مسائل آموزش وپرورش ، انتشارات امیرکبیر.
5. مفیدی ، فرخنده ، آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی ، پیام نور.