مقایسه سطح نیازهای اساسی مازلو بین دانشجویان

اکثر نیازهای آدمی عمدتاَ از طریق روابط انسانی و تعامل با دیگران برآورده می‌شود اینکه در این روابط تا چه حد نیازهای ما برآورده می‌شود بستگی به نوع کیفیت روابط دارد. نحوه برآوردن نیازهای مبنای طرز زندگی هرکسی را تشکیل می‌دهد شرایط محیط و وراثت فرصتها و امکاناتی برای ارضاء نیازهای انسان فراهم می‌کند ولی چگونگی ارضای نیازها بسته به روابط انسانی است. روابط انسانی برای ارضای نیازهای اساسی ما ضروری‌اند داشتن روابط مثبت با دیگران کلید رشد و کمال آدمی است آنچه که امروزه هستیم و آنچه خواهیم بود هر دو معلول روابط ما با دیگران است. روابط رفتار ما را به صورت یک انسان اجتماعی شکل می‌دهد همچنین در منحصر به فرد بودن شخصیت و هویت و مفهوم خویشتن ما نقش عمده دارند.

پژوهش حاضر به بررسی نیازهای پنجگانه انسان می‌پردازد که جز در سایه روابط ما با دیگران و تعامل با آنها امکان پذیر نیست و همین نیازها است که‌ اگر اثر بخوبی برآورده شود سبب می‌شود که فرد از پایین ترین نیاز به بالاترین مرتبه نیاز که همانا تحقق خويشتن است دست یابد امام اگر به خوبی برآورده نشود هسته مرکزی اکثر مشکلات و اختلافات و ناراحتیهای روانی افراد را شکل می‌دهد.

در اینجا بر خود لازم می‌دانم از زحمات و راهنمایی های استاد گرانقدر جناب آقای دکتر رحال‌زاده که در به ثمر رسیدن این تحقیق کمال همکاری را داشته‌اند تشکر و قدردانی کنم و راهنمایی ها و ارشادات دلسوزانه و بی دریغ ایشان را در طول دوران چهارساله تحصیل ارج بگذارم.

چکیده تحقیق

پژوهش حاضر جهت بررسی و مقایسه سطح ارضای روانی پنج‌گانه مازلو بر روی 60 نفر از دانشجویان شاهد و 60 نفر از دانشجویان عادی انجام شده‌است. هردوگروه شاد و عادی از دانشجویان دانشگاه تربیت معلم تهران واحد حصارک هستند ابزار تحقیق در این پژوهش پرسشنامه شخصیتی مازلو می‌باشد که توسط دیوید لستر تهیه شده‌است دانشجویان شاهد و عادی با استفاده  از آزمون آماری t مستقل در نیازهای پنجگانه مازلو مورد مقایسه قرار گرفتند.

مقدار t مشاهده شده و سطح معنی‌داری نیازهای پنجگانه به شرح زیر به دست آمد.

1. نیاز فیزیولوژیست 45/0=t مشاهده شده در سطح 1/0 تفاوت معنی‌دار نمی‌باشد.
2. نیاز به امنیت 92/0=t مشاهده شده در سطح 1/0   تفاوت معنی‌دار نمی‌باشد.
3. نیاز به تعلق و وابستگی 09/1=t مشاهده شده در سطح 1/0 تفاوت معنی‌دار نمی‌باشد.
4. نیاز به احترام 38/0=t مشاهده شده در سطح 1/0 تفاوت معنی‌دار نمی‌باشد.
5. نیاز به تحقق خویشتن( خود شکوفایی) 58/3=t مشاهده شده در سطح 1/0 تفاوت معنی‌دار می‌باشد..

بنابراین بر اساس این تحقیق بین دو گروه دانشجویان شاهد و عادی فقط از نظر ارضاء نیاز به تحقق خویشتن تفاوت وجود دارد و گروه عادی از نظر تحقق خویشتن در سطح بالاتری قرار دارد.

مقدمه

یک خانواده که شامل زن وشوهر و اطفال است بطورکلی اساس طبیعی اجتماع بشری را تشکیل می‌دهد کودکان که ثمره این ازدواجها هستند در بدو تولد دارای اجتماعات و نیازهای مختلف و متفاوت هستند که به تنهایی قادر به ارضاء آنها نبوده و پدر و مادر و بطور کلی خانواده عامل مهمی در ارضای نیازهای او می‌باشند. همچنین خانواده یکی از محیط‌های سه گانه( خانواده، مدرسه، اجتماع) برای رشد و تکوین شخصیت هر فرد می‌باشد. وانقص بودن سازمان خانواده در انحراف شخصیت و بروز اختلالات عاطفی دارد. بدون تردید در محیط خانواده است که کودک کم‌کم اعتماد به نفس، مهرت . مهرو محبت، مسئولیت و تفاهم را کسب می‌نماید. بنابراین روانشناسان و جامعه‌شناسان آموزش و پرورش معتقدند که خانواده شایسته‌ترین محیط‌ها برای تربیت کودک بویژه در سالهای اوائل زندگی است. در میان پیشرفتهای روز افزونی که روانشناسان و دوران پزشکی در طول یک ربع قرن گذشته داشته‌است، این حقیقت روز به روز روشنتر شده که کیفیت و مراقبت پدر و مادر در اولین سالهای زندگی طفل در سلامت روحی آینده او اهمیت حیاتی دارد. همچنین بخش عظیمی از نیازهای کودک یا نوجوان توسط والدین مرتفع می‌شود که در این میان نقش پدر از اعتبار و ارزش خاصی پس از سنین نوزادی برخوردار است.

هر کودکی پس از اتمام دوران شیرخوارگی ارتباط تازه‌ای را با فرد دیگر که پدر باشد آغاز می‌کند. و این ارتباط تا پایان عمر باقی است. اما در برخی مواقع به دلائلی چون جنگ، سیل، زلزله و …کودک یا نوجوان پدر خویش را از دست می‌دهد. عدم وجود پدر در منزل و در طول حیات او موجب خلاء عاطفی برای او می‌گردد. که این خلاء برای نوجوان بسیار سنگین و غیرقابل تحمل است. و جامعه باید به یاری این کودک بشتابد و آنان را شناسایی و هدایت و همسو با سایر افراد جامعه قرار دهد.

بیان مسئله

به نظر می‌رسد که مسئله از دست دادن پدر می‌تواند در ارضا نیازهای عاطفی کودکان تاثیر داشته باشد. البته ممکن است شهادت در جبهه‌های جنگ در مقایسه با مرگ طبیعی پدر تاثیر یکسانی نداشته باشد. مساله‌ای در تحقیق حاضر، بررسی و مقایسه سطوح ارضای نیازهای اساسی مازلو در گروه از دانشجویان می‌باشد:

گروه اول: دانشجویانی که فرزندان شاهد هستند و در دانشگاه تربیت معلم حصارک مشغول به تحصیل هستند.

گروه دوم: دانشجویانی که در دانشگاه تربیت معلم حصارک مشغول به تحصیل هستند ولی دارای پدر می‌باشند.

در این تحقیق سعی بر آن است که مشخص شود آزمودنیهای هر گروه در کدامیک از سطوح سلسله مراتب نیازهای اساسی مازلو قرار دارند. همچنین نیازهای آنان تا چه حدی ارضا شده است.

مازلو نیازهای اساسی انسان را به سطوح ذیل جمع‌بندی کرد که عبارتند از:

1. نیازهای فیزیولوژیک
2. نیاز به امنیت
3. نیاز به تعلق و وابستگی
4. نیاز به احترام
5. نیاز به تحقق خویشتن

در ارتباط با نیازهای فوق تا زمانیکه نیازهای پست‌تر و غالب ارضا نشده باشد نیازهای والاتر مطرح نمی‌شود.

تعریف موضوع تحقیق

الف: عنوان تحقیق: بررسی و مقایسه سطح ارضای نیازهای اساسی مازلو بین دانشجویان دختر شاهد و غیر شاهد دانشگاه تربیت معلم حصارک.

ب: تعریف عملیاتی متغیرهای مورد مطالعه.

• دختران شاهد: به دختران گفته می‌شود که پدران آنها در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل به شهادت رسیده و در دانشگاه تربیت معلم حصارک مشغول به تحصیل هستند.
• دختران غیر شاهد: به دخترانی گفته می‌شود که در دانشکاه تربیت معلم مشغول به تحصیل بوده ولی تحت سرپرستی پدر و مادر خود هستند و پدران آنها در قید حیات هستند.

نیازهای اساسی مازلو:

• نیاز فیزیولوژیک: نیاز آشکار به غذا، آب، هوا، خواب، و رابطه جنسی است که ارضایشان برای بقا اساسی و ضروری است. از این رو نیازهای جسمانی نیرومندترین نیازها است.[1]
• نیاز به امنیت: پس از رفع نیازهای جسمانی، نیازهای ایمنی انگیزه انسان قرار می‌گیرند. این نیازها عبارتنداز: امنیت، ثبات، حمایت، تعلم، رهایی از ترس و اضطراب.[2]
• نیاز به تعلق و محبت و وابستگی: زمانیکه به حدی معینی از احساس ایمنی و تامین دست یافتیم. متوجه ارضای نیازهای تعلق و محبت می‌شویم. ممکن است برای یافتن احساس تعلق، به گروه بپیوندیم و ارزشها یا ویژگیهای آن را بپذیریم. و با ایجاد رابطه نزدیک و مهرآمیز با مردم نیاز محبتمان را برآورده سازیم. در این رابطه‌هاست که ایثار و محبت به اندازه دریافت، و اهمیت پیدا می‌کند.[3]
• نیاز به احترام: اگر به اندازه کافی از احساس محبت و تعلق بهره‌مند شویم. آنگاه به احساس احترام نیاز خواهیم داشت. مزلو بین دو نوع نیاز به احترام فرق گذاشته است. این دو نوع نیاز عبارتنداز: احترامی که دیگران می‌گذارند و احترامی که به خودمان می‌گذاریم. احترامی که دیگران می‌گذارند مقدم است. زیرا ظاهراَ دشوار بتوان درباره خود به نیک اندیشید. مگر آنکه اطمینان حاصل کرد که دیگران درباره ما نیک می‌اندیشیند.[4]
• نیاز به تحقق خود: اگر همه این نیازها را برآورده سازیم، آنگاه به سوی عالیترین نیاز، یعنی نیاز به تحقق خود روی می‌آوریم. تحقق خود را می‌توان کمال عالی و کاربرد همه تواناییها و محقق ساختن تمامی خصایص و قابلیتهای خود دانست. پس باید به آنچه استعداد بالقوه‌اش را داریم، تبدیل شویم.[5]

اهداف تحقیق

الف: هدف کلی: بررسی رابطه شهادت پدر دانشجویان و سطح ارضای نیازهای اساسی روانی در دانشجویان دانشگاه تربیت معلم حصارک.

ب: اهداف اختصاصی:

1. بررسی سطح ارضای نیازهای فیزیولوژیک بین دانشجویان شاهد و عادی.
2. بررسی سطح ارضای نیاز به امنیت بین دانشجویان شاهد و عادی.
3. بررسی سطح ارضای نیاز به تعلق و وابستگی بین دانشجویان شاهد و عادی.
4. بررسی سطح ارضای نیاز به احترام بین دانشجویان شاهد و عادی.

سوالات تحقیق

1. آیا بین سطح ارضای نیازهای فیزیولوژیک دانشجویان شاهد و عادی تفاوت وجود دارد؟
2. آیا بین سطح ارضای نیاز به امنیت دانشجویان شاهد و عادی تفاوت وجود دارد؟
3. آیا بین سطح ارضای نیاز به تعلق و وابستگی دانشجویان شاهد و عادی تفاوت وجود دارد؟
4. آیا بین سطح ارضای نیاز به احترام دانشجویان شاهد و عادی تفاوت وجود دارد؟
5. آیا بین سطح ارضای نیاز به تحقق خویشتن دانشجویان شاهد و عادی تفاوت وجود دارد؟

فرضیه‌های تحقیق

1. سطح ارضای نیازهای فیزیولوژیک در دانشجویان شاهد پایین‌تر از سطح ارضای نیازهای فیزیولوژیک دانشجویان عادی است.
2. سطح ارضای نیاز به امنیت دانشجویان شاهد پایین‌تر از سطح ارضای نیاز به امنیت دانشجویان عادی است.
3. سطح ارضای نیاز به تعلق و وابستگی دانشجویان شاهد پایین‌تر از سطح ارضای نیاز به تعلق و وابستگی دانشجویان عادی است.
4. سطح ارضای نیاز به احترام دانشجویان شاهد پایین‌تر از سطح ارضای نیاز به احترام دانشجویان عادی است.
5. سطح ارضای نیاز به تحقق خویشتن دانشجویان شاهد پایین‌تر از سطح ارضای نیاز به تحقق خویشتن دانشجویان عادی است.

اهمیت موضوع تحقیق

هر موجود انسانی بخش اعظمی از نیازهای خویش را توسط والدین خویش مرتفع می‌سازد. که در این میان نقش پدر از اعتبار و ارزش خاصی پس از سنین نوزادی برخوردار است. هر کودکی پس از اتمام دوران شیرخوارگی،ارتباط تازه‌ای را با فرد دیگر که پدر باشد آغاز می‌کند. و این ارتباط تا پایان عمر باقی است. اما در برخی مواقع بنا به دلائلی چون جنگ و سیل و زلزله و …جوان یا نوجوان پدر خود را از دست می‌دهد. عدم وجود پدر در منزل و در طول حیات او موجب خلاء عاطفی برای او می‌گردد. که این خلاء برای نوجوان بسیار سنگین و غیرقابل تحمل است از این رو وظیفه مشاوران، مددکاران و روانشناسان است که به یاری این کودکان بشتابند. و آنان را شناسایی و هدایت و همسو با سایر افراد جامعه قرار بدهند در اجرای این وظیفه خطیر باید نیازهای روانی آنان را شناخته و رهنمودها و استراتزی‌های لازم را به عمل آورند. تا از این طریق بتوانند به نحو احسن به هدف خویش که همان یاری کودکان و نوجوانان پدر از دست داده است، برسند. این تحقیق به دنبال این موضوع است که دانشجویان شاهد و عادی از نظر نیازهای روانی در چه سطحی هستند و چه تفاوتی در ارتباط با ارضاء این نیازها با هم دارند.

روش انجام تحقیق

این تحقیق بین دوگروه از دانشجویان شاهد و عادی دانشگاه تربیت معلم حصارک انجام شد. در این پژوهش، مناسبترین روش، روش علی یا پس از وقوع است. زیرا پژوهشگر بدنبال کشف و بررسی روابط بین عوامل و شرایط خاص یا نوعی رفتار است که قبلاَ وجود داشته یا رخ داده است که از طریق مطالعه نتایج حاصل از آن مشخص می‌شود.

در این تحقیق اطلاعات لازم جهت بررسی علل وقوع یک حادثه هنگامی جمع‌آوری شده که آن حادثه رخ داده است و پژوهشگر هیچگونه دخالتی در بروز آن حادثه نداشته است. به دلیل این که تعداد دانشگاههای استان تهران زیاد است لذا از بین این دانشگاهها، دانشگاههای شهرستان کرج و از بین دانشگاههای شهرستان کرج، دانشگاه تربیت معلم حصارک را با استفاده از نمونه‌گیری خوشه‌ای جهت این کار مناسب دیدم. و دانشجویان هر دو گروه شاهد و عادی را نیز از همین دانشگاه انتخاب کردم. پرسشنامه سلسله مراتب نیازهای مزلو بین صد و بیست نفر از دانشجویان دو گروه شاهد و عادی توزیع شد و پس از توضیحات لازم پیرامون نحوه اجرا، و هدف از اجرای پرسشنامه، اطلاعات لازم جمع‌آوری شد. سپس به محاسبه میانگین‌ها و انحراف معیارهای نمرات دو گروه آزمایش(شاهد) و گروه گواه(عادی) پرداختم و برای مقایسه میانگینها از آزمون آماری t استفاده کردم.

محدودیت های تحقیق

• در جهت اعتبار و روایی ابزار سنجش مطالعه مستقلی انجام نگرفته است.
• فهم برخی سوالات برای دانشجویان مشکل بود. مثل سوال شماره 7 و 3

پیشینه مختصری از تحقیقاتی که تاکنون در ایران در این زمینه انجام شده است تحقیقی توسط محمد‌رضا مهران6 در ارتباط با بررسی و مقایسه میزان افسردگی دانشجویان یتیم و دانشجویان عادی دانشگاه علامه طباطبایی انجام گرفت. ابزار این تحقیق پرسشنامه افسردگی بک بود. و با روش آماری Z آزمون معنی‌دار بودن تفاوت بین دو میانگین استفاده شده است. در این تحقیق به این نتیجه رسید که افسردگی دانشجویان یتیم بیشتر از دانشجویان عادی است.

تحقیقی در سال 68 –1367 توسط آقایان احمد علی‌پور و اسماعیل بیابانگرد7 با عنوان بررسی میزان افسردگی دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی در مدارس شاهد و مدارس راهنمایی غیر شاهد و مقایسه این دو با هم انجام گرفت. ابزار تحقیق در این پژوهش تست بک بود. در این تحقیق به این نتیجه رسیدند که میانگین میزان افسردگی دانش‌آموزان شاهد و میانگین سطح افسردگی دانشجویان غیر شاهد و همین طور هیچ یک از دو گروه به افسردگی شدید مبتلا نبودند.

تحقیق دیگری در سال 71-70 توسط آقای عبادالله‌‌مرادی 8 با عنوان بررسی میزان افسردگی و عزت‌نفس در دانش آموزان داغدیده و بین دانش آموزان پنجم ابتدائی و مقطع راهنمایی منطقه 10و11 آموزش و پرورش تهران انجام شد. ابزار تحقیق مقیاس عزت نفس کوپر اسمیت، مقیاس افسردگی بک( فرم کوتاه) بود. نتایج نشان داد که یک سوم دانش آموزان داغدیده از درجات وخیم  وبسیار بالای افسردگی رنج می‌برند. نتایج بدست آمده با اطمینان 99/0 نشان داده دهنده تفاوت معنی‌دار آماری بین دوگروه در هر مقیاس است.

نگرش مازلو به شخصیت

هدف اصلی مزلو دانستن این بود که انسان برای رشد کامل انساننی و شکوفایی تا چه اندازه‌ای توانایی دارد. به‌ اعتقاد او برای بررسی سلامت روان، فقط باید انسان به غایت سالم را مورد مطالعه قرار داد. او با فروید و سایر نظریه‌پردازان شخصیت که می‌کوشیدند ماهیت شخصیت انسان را تنها با مطالعه روان نژندها و افرادی که به شدت دچار اختلال روانی بودند بشناسند با نظر انتقادی می‌نگریست. مازلو یادآوری می‌کند که چنانچه تنها اشخاص درمانده نابالغ و ناسالم را بررسی کنیم. فقط جنبه بیمار نهاد آدمی را خواهیم‌دید. یعنی انسان را در بدترین و نه در بهترین حالت خود بنابراین به نظرمزلو باید با آنکه دریافت شمار اندکی از افراد جامعه ما به تحقیق خود دست می‌یابند با این‌حال خوشبینی خود را در این باره که‌ مردم بیشتری می‌توانند به وضع مطلوب انسانی برسند حفظ کرد.مزلو تاکید می‌کرد که هر چند تجربه‌های تاسف انگیزدوران کودکی می‌تواندبر شخص تاثیر بگذارد اما آدمی قربانی درمان ناپذیر این تجربه‌ها نیست. می‌توان دگرگون شد. کمال یافت و به سطوح عالی سلامت روان رسید. دراین نگرش انسانگرا استعداد بالقوه انسانها بیش از آن است که خود می‌پندارد. به نظر مزلو اگر می‌توانستم این استعداد بالقوه را آزاد کنیم همه می‌توانستیم به حالت آرمانی هستی که او در موضوع‌های آزمون خواستار تحقق یافته‌ بود دست یابیم!

انگیزش شخصیت سالم

به نظر مزلو در همه انسانها تلاش یا گرایش فطری برای تحقق خود هست. گو اینکه نظریه او درباره انگیزش انسان مفصل است.انگیزه آدمی نیازهای مشترک و فطری است که در سلسله مراتبی از نیرومند‌ترین تا ضعیف‌ترین نیاز قرار می‌گیرد. می‌توان سلسله مراتب نیازهای مزلو را چون نردبانی پنداشت که باید پیش از رفتن به پله دوم پای خود را روی پله اول، و پیش پاز پله سوم روی پله دوم گذاشت.و الی آخر. از این رو پایین‌ترین و نیز نیرومندترین نیاز باید پیش از بروز نیاز طبقه دوم برآورده شده باشد و سلسله مراتب به همین ترتیب پیش برود.تا پنجمین یا نیرومندترین نیاز یعنی تحقق خود پدیدار شود. بدین ترتیب شرط اولیه دست یافتن به تحقق خود ارضای چهار نیازی است که در سطوح پایین‌تر این سلسله مراتب قرار گرفته‌اند.

نتیجه‌گیری

با توجه به یافته‌های تحقیق که در فصل چهارم ذکر شده‌است سوال شماره یک که تفاوت ارضاء نیازهای فیزیولوژیک را مطرح می‌کرد.تفاوت معنی‌دار را نشان نمی‌دهد. بنابراین بین دو گروه شاهد و عادی از نظر تامین نیازهای فیزیولوژیک تفاوت وجو ندارد.

نتیجه‌گیری سوال شماره 2: سوال شماره 2 که تفاوت ارضاء نیاز به امنیت را مطرح کرده تفاوت معنی‌دار را نشان نمی‌دهد بنابراین بین دو گروه شاهد و عادی از نظر تامین نیاز به امنیت تفاوت وجود ندارد.

نتیجه ‌گیری سوال شماره 3: سوال شماره 3 که تفاوت ارضاء نیازهای تعلق وابستگی را مطرح کرده تفاوت معنی‌دار را نشان نمی‌دهد. بنابراین بین دوگروه شاهد و عادی از نظر نیاز به تعلق تفاوت وجود ندارد.

نتیجه‌گیری شماره 4: این سوال که تفاوت ارضاء نیاز به احترام را مطرح کرده تفاوت معنی‌داررا نشان نمی‌دهد.

نتیجه‌گیری سوال شماره 5: این سوال که تفاوت ارضاء نیاز به تحقق خویشتن را مطرح می‌کرد تفاوت معنی‌دار را نشان می‌دهد بنابراین بن دو گروه شاهد و عادی از نطر ارضاء نیاز به تحقق خویشتن تفاوت وجود دارد. گروه عادی از نظر تامین خویشتن در سطح بالاتری قرار دارد.

فرضیه‌های تحقیق: همه فرض‌های تحقیق بجز فرض شماره 5 اثبات نشد.

محدودیتهای تحقیق

• در جهت اعتبار و روایی پرسشنامه مطالعه مستقلی انجام نگرفته‌ است.
• فهم برخی سوالات برای دانشجویان مشکل بود مثل سوال 7و3 .

میزان هماهنگی بین یافته‌های تحقیق حاضر با تحقیقات قبلی:

• تحقیق فوق با تحقیقات و پژوهشهای جانبالبی (1980) و بارتلت و هاروکس، هادفیلد(1364) هرتسک(1980)، منو، گلدفارب، تورانس، اوبری، محمدرضامهران(1371).
• احمد علیپور و اسماعیل بیابانگرد(1376)و عبادالله مرادی (1370) مطابقت و همخوانی دارد.
• میزان تعمیم پذیری نتایج به جامعه هدف نتایج پژوهش حاضر قابل تعمیم به داشجویان شاهد و عادی دانشگاههای تهران می‌باشند.

پیشنهادات برای تحقیق بعدی

1. تحقیقی مشابه برروی گروه پسردانشگاهها انجام شود و با تحقیق حاضر مقایسه گردد.
2. تحقیقی مشابه در دیگر دانشگاههای شهرستانهای ایران انجام شود.
3. بین دانش‌اموزان شاهد و عادی چنین تحقیقی انجام شود.
4. بین کودکان و نوجوانان و جوانان شاهد و عادی دیگر جنبه‌های شخصیتی آنها از جمله اضطراب و وسواس سنجیده شده و مورد مقایسه قرار گیرد.
5. از دانشگاههای مختلف نمونه‌گیری شود تا امکان تعمیم نتایج وجود داشته‌ باشد.

---

[1] شولتس دوان روانشناسی کمال صفحه 116، چاپ 1369
[2] همان منبع صفحه 116
[3] شولتس دوان، روانشناسی کمال صفحه 117، چاپ 1369
[4] همان منبع صفحه 118
[5] همان منبع صفحه 119
6 نام مولف: محمدرضا مهران، استاد راهنما، دکتر حسین آزاد، دانشگاه علامه طباطبایی، سال 1371
7 نام مولف: اسماعیل بیابانگرد، استاد راهنما: دکتر حسین آزاد، دانشگاه علامه طباطبایی، سال 68-1367
8 نام مولف: عبادالله مرادی، استاد راهنما: دکتر محمود ساعتچی،دانشگاه علامه طباطبایی، سال 71-1370

• پیشگفتار
• چکیده تحقیق

فصل اول: طرح تحقیق

• مقدمه   1
• بیان مسئله   3
• تعریف موضوع تحقیق  4
• هدفها و سوال های ویژه تحقیق   6
• فرضیه‌های تحقیق    7
• اهمیت موضوع تحقیق  8
• روش انجام تحقیق 9
• محدودیتهای تحقیق  9
• پیشینه مختصری از تحقیقاتی که تاکنون در ایران در این زمینه انجام شده‌ است. 10

فصل دوم:  سابقه موضوع تحقیق

• پایه‌های علمی و نظریه‌های مربوط به مسئله مطرح شده 11
• سلسله مراتب نیازهای پنجگانه روانی از دیدگاه مازلو 13
• خلاصه‌ای از اهم تحقیقات انجام شده با ذکر جزیئات لازم  21

فصل سوم: روش تحقیق

• نوع تحقیق  24
• روش آماری   24
• متغیرهای تحقیق   24
• جامعه هدف و حجم نمونه 24
• ابزار سنجش  24
• شیوه نمره‌گذاری   25
• اعتبار روایی پرسشنامه  25
• روش نمونه‌گیری 25
• ویژگیهای نمونه   25
• روش جمع‌آوری اطلاعات  26

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق و تجزیه و تحلیل یافته‌ها

فصل پنجم: نتیجه گیری

• نتیجه‌گیری 37
• محدودیتهای تحقیق  37
• میزان تعمیم‌پذیری به جامعه هدف  38
• پیشنهادات  38
• فهرست منابع  39
• پیوست  40

منابع

1. آدامز. ج. روانشناسی کودکان محروم از پدر ترجمه باقری و عطاران(1369) انتشارات دانشگاه تهران.
2. شیولسون. ریچارد. استدلال آماری در علوم رفتاری جلد 2 ترجمه دکتر کیامنش(1366) انتشارات جهاد دانشگاهی
3. شعاری نژاد، علی اکبر، فرهنگ علوم رفتاری(1364). انتشارات امیرکبیر.
4. مزلو. ابراهام. اچ. روانشناسی شخصیت سالم ترجمه رویگریان(1367) انتشارات هدف
5. مزلو. ابراهام. اچ. انگیزش و شخصیت ترجمه رضوانی(1367) انتشارات آستان قدس رضوی
6. نادری عزت الله، سیف نراقی، مریم، روشهای تحقیق(1368) انتشارات بدر
7. هادفیلد.ج.آ. روش شناسی کودک و بالغ ترجمه مشفق همدانی(1364) انتشارات صفی‌‌علیشاه
8. میلانی فرد ، بهروز. روانشناسی کودک و نوجوان استثنایی(1370) انتشارات قومس
9. ثنایی، باقر، روان درمانی و مشاهده گروهی(1379) انتشارات چهر
10. آزاد، حسین ، روانشناسی مرضی کودک(1368) انتشارات رضوی
11. شولتس. داون. روانشناسی کمال ترجمه گیتی‌خوشدل(1369) انتشارات نشر نو
12. مهران. محمدرضا. بررسی و مقایسه افسردگی دانشجویان یتیم و دانشجویان عادی(1371) استاد راهنما دکتر آزاد. حسین. دانشگاه علامه طباطبایی
13. علیپور. احمد. بیابانگرد اسماعیل. بررسی میزان افسردگی دانش‌آموزان سال سوم در مدارس شاهد و مدارس راهنمایی غیر شاهد و مقایسه این دو با هم در تهران استاد راهنما دکتر آزاد حسین. دانشگاه علامه طباطبایی
14. مرادی عبادالله بررسی میزان افسردگی و عزت نفس در دانش آموزان داغدیده(1370) استاد راهنما دکتر ساعتچی- محمود- دانشگاه علامه طباطبایی