افسردگی و اضطراب در معلمان مدارس

در دنیای  امروزه هیجانات ، تنش ها ، عصبیت ها و عوامل متعددی از این قبیل حاکم بر زندگی روزمره افراد هستند .

هر کدام از افراد جامعه امروزی در برخورد مستقیم با انواع استرسها و شرایط عصبی قرار دارند .محیط زندگی اجتماعی ، خانواده و هر آنچه فرد با آن در ارتباط است میتواند به عنوان عامل تنش زا جریان زندگی اورا به سمت بحرانها و نگرانی ها سوق دهد .

امروزه تجارب تنش زا ناخواسته عکس العمل افراد را تعیین می کنند . بدین ترتیب که وقتی فردی یک تجربه ناخوشایند و استرس همراه با آن را دریافت می کند واکنش منفی به صورت اضطراب خود کم بینی ، افسردگی و غیره را از خود بروز می دهد . زیرا قدرت برخورد مقابله طبیعی با مشکلات را درنیافته و شاید نمی تواند که دریافت صحیحی از موقعیت خود داشته باشد .

از معضلات جامعه امروزی و شاید از بزرگترین آنها مسائل اضطراب است و افسردگی که هر کدام را به اختصار بیان می داریم .

اضطراب ، دلشوره ، تشویش ، نگرانی ،دلهره ، دلواپسی ، بی قراری ، دل آشوبه و نابسامانی حالاتی هستند که هر انسانی خواه وناخواه آن را تجربه کرده است . می توان با اطمینان گفت که امکان ندارد انسان در این جهان زیسته باشد  و تجربه اضطراب را نداشته باشد ( معانه ، 1370).

ممکن است اضطراب را یک نوع درد داخلی دانست که سبب ایجاد هیجان و به هم ریختن تعادل موجود می گردد و چون بشر دائما به منظور برقراری تعادل کوشش می کند بنابراین می توان گفت که اضطراب یک محرک قوی است .

امکان دارد این محرک مضر باشد واین خود بستگی دارد به درجه ترس و مقدار و خطراتی که متوجه فرد است (شاملو 1369).

در برخی از دیدگاهها گفته می شود که هنگامی احساس اضطراب دست می‌دهد که فرد با موقعیتی روبرو شود که کنترلی بر آن ندارد بطور کلی کنترل ناپذیر بودن آنچه روی می دهد و احساس درماندگی در برابر آن باعث می‌شود که فرد در موقعیتی فشار زا قرار گرفته احساس اضطراب نماید .

هر آدمی برای رویارویی با موقعیت فشار زا روش خاص خود را دارد گاهی فرد هیجان را در مدار توجه قرار می دهد وبجای درگیری با مساله اضطراب زا سعی می کند ، به طرق دیگری از اضطراب خود بکاهد ، گاهی خود مساله را در مدار توجه قرار می دهد .

موقعیت اضطراب زا را ارزیابی می کند و سپس دست به کاری می زند تا آن موقعیت را تغییر دهد یا از آن اجتناب نماید .( هیلگارد به 1369)

اگر چه مقدار محدودی اضطراب برای رشد بشر ضروري است ولی مقدار آن نیز باعث اختلال رفتار می شود و اغلب اوقات شخص را مجبور به نشان دادن رفتار نوروتیک یا سایکوتیک می نماید (شاملو ، 1369).

افسردگی بیماری بسیار شایعی است که با وجود تحقیقات دامنه‌دار در‌مورد علل ، علائم وطرق درمان آن متاسفانه در بیشتر جوامع امروزی و از جمله جامعه خود ما توجه به آن مبذول نشده است . علائم افسردگی را تا مدتها به عوامل دیگری چون ضعف اعصاب ، عصبانیت هیپوکندریاک وغیره نسبت می‌دادند به همین سبب تشخیص صحیح ودرمان آن به تعویق می انجامید ( امانت 1338).

بیماری افسردگی بیماری است که خصوصیت اول وعمده آن تغییر خلق است وشامل یک احساس غمگینی است که ازیک ناامیدی خفیف تا احساس یاس شدید ممکن است نوسان داشته باشد . این تغییر خلق نسبتا ثابت وبرای روزها ، هفته ها ، ماهها یا سالها ادامه دارد. افسردگی بر روی کل ارگانیسم اثر می کند و تمام حوزه های زندگی یک فرد را تحت تاثیر قرار می دهد این اثر در احساسات ، نیرو ،کشش ،فکر کیفیت ، علائق فرد نمایان می شود (وهابزاده ، 1364).

منظور از اختلالات عاطفی گونه هایی از سازمان یافتگی های مرضی است که در وهله نخست دگرگونی وفروریختگی خلق وخوی در آنها بصورتی بارز به چشم می خورد ، رفتارهایی که در این حالات مشاهده می شود در دو قطب کلی شادی غمگینی مشارکت دارند ، وجود بی نظمی هایی در تفکر منطقی ومحتوای آن در افسردگان بدون توجه به نوع آنان به ثبت رسیده است
( منصور ودادستان ، 1368).

در روانپزشکی ، افسردگی را تغییر خلق در جهت غمگینی می دانند ، بارزترین علامت بیماری افسردگی همانا خلق افسرده ایست که به درجات مختلف ممکن است پدید آید . در پاره ای از موارد خلق افسرده ممکن است تنها علامت بیماری باقی بماند به هر حال در این بیماری کلیه اعمال حیاتی متناسب با خلق افسرده تغییر می کند. (اخوت وجلیلی ، 1363).

همانطور که میدانیم افسردگی تنها علامت عاطفی نیست وهمراه با افسردگی ، بیخوابی وبی اشتهایی ، خودکشی ، احساس بی ارزش و فراوان دیده می شود . حدود افسردگی گاهی با موقعیت موجود متناسب نیست و گاهی حتی خود فرد از آن آگاهی ندارد .( پور افکاری ، 1364).

تقریبا هر کس گهگاه احساس افسردگی می کند اکثر ما گاهی وقتها احساس غم ورخوت می کنیم وبه فعالیتهای لذت بخش علاقه ای نشان نمی دهیم . افسردگی پاسخ طبیعی آدمی به فشارهای زندگی است . عدم موفقیت در تحصیل یا کار از دست دادن یکی از عزیزان و آگاهی از اینکه بیماری یا پیری توان ما را به تحلیل می برد از جمله موقعیتهایی هستند که اغلب موجب بروز افسردگی می شوند افسردگی تنها زمانی نابهنجار تلقی می شود که با واقعه ای که رخ داده متناسب نباشد ویا فراتر ازحدی که برای اکثر مردم نقطه آغاز بهبود است ادامه یابد ( براهنی وهمکاران ، 1368).

افسردگی واکنشی است که در نتیجه پیدایش موقعیتهای نامساعد ایجاد می گردد واز لحاظ پزشکی یک نوع آزردگی است که فعالیت وقابلیت حیاتی جسمانی وعقلانی فرد را کاهش می دهد . وبطور خلاصه می توان گفت کاهش یافتن نیرو وفعالیت جسمانی روانی موجب آزردگی می باشد .( آگاه ، 1355).

افسردگی طبیعی ومتعادل در انسان واکنش است یک عامل بیرونی که فرد از آن آگاه است ومحرومیت آن را آگاهانه درک می کند .

باید بدانیم که واکنش افسردگی با واکنش نوروتیک آن از دو جنبه فرق می‌کند یکی اینکه افسردگی در فرد نوروتیک از لحاظ شدت نامناسب با محرک بیرونی است ودوم اینکه در افرادی ظاهر می شود که بعلت خصوصیات خاص شخصیتی آمادگی وزمینه ابتلاء به آن را داشته اند .(شاملو 1364).

همه ما معنای غم وافسردگی را می دانیم وگاه بی گاه دچار این حالت شده ایم . نا امیدی عشق ، مرگ وشرکت در عزا و بعضی از مسائل مردم را غمگین می سازد . در بیماران افسرده نیز افسردگی بعلل همین مسائل ایجاد می شود ولی چون شخص قبلا به سبب احساس حقارت وعدم کفایت مستعد بیماری است به کلی مغلوب می گردد وافسردگی ایجاد می شود ( بیرجندی ، 1364).

مشاهدات بین الملی بدون ارتباط با کشور تحت مطالعه با افسردگی یک قطبی را در زنها 2 بار شایعتر از مردها نشان داده است .هر چند علل این اختلاف معلوم نیست این تفاوت را ناشی از استرس های متفاوت زایمان ، درماندگی آموخته شده و آثار هورمونی نهفته می دانند ( پورافکاری ، 1368).

با توجه به افسردگی فراوان در جامعه کنونی ما ، پژوهش حاضر در این زمینه تدوین شده ، باشد تا گامی هر چند کوچکتر در راه شناخت انواع درمان آن برداشته شود .

پژوهشگر امیدوار است که گرچه این پژوهش ممکن است نتواند آنطورکه باید افسردگی را معلمان مدارس مورد سنجش قرار دهد ، ولی حداقل گامی است که در این راه برداشته می شود وانگیزه هایی را برای ادامه پژوهش های آزمایشی در این زمینه در ذهن علاقمندان بر انگیزد.

هدف تحقیق

انسانها در جامعه امروزی در معرض انواع تنش ها و فشارها قرار می گیرند . فشارهایی که با پیشرفت جوامع در زمینه تکنولوژی وصنعت به مراتب بیشتر شده وموجبات بروز مشکلات جسمی و روحی فراوانی را برای افراد فراهم می آورد . فشارها ومعضلات عدیده اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی سبب می شود که وجود انسان سریعتر از گذشته فرسوده گردد وروان حساس آدمی زودتر در معرض انواع بیماریها قرار گیرد بخصوص دراین میان تولد کودکان استثنایی مشکل را دو چندان کرده است .

د راین راستاست که مسئله ای بنام تربیت و آموزش وتحت الشعاع آن مدارس استثنایی و کادر آموزشی مطرح می شود .

شاید یکی از مهمترین عوامل ترقی در زمینه آموزش این کودکان در هر جامعه ای ، وجود معلمان ودبیران کار آزموده و مجرب است که با مراقبتهای دقیق و آموزش و روش دلسوزانه توام باشد .

ودر آموزش وتربیت این کودکان ،اگر مثلثی را فرض کنیم که یک زاویه آن کودک در زاویه دیگر والدین باشند ، در راس آن معلمان ودبیران قرار دارند .

معلمان علاوه بر اینکه در دروس کتب را به کودکان می آموزند نقش تربیت کردن آنان را برای ورود به جامعه ای بزرگتر را به عهده دارند وچه بسا در این راستا خود نیز به مرور زمان دچار معضلات عدیده جسمی و روحی شود . چرا که برخورد دائمی با مشکلات روحی وجسمی کودکان می تواند وجود هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد .

بدین تربیت از آنچه گفته شد در می یابیم که سلامت روانی کادر آموزشی از درجه اهمیت بالایی برخوردار است وهدف از این پژوهش درک ودریافت پدیده افسردگی واضطراب ومسایل ناشی از آنها وارائه راه حلهای مناسب در جهت یاری نمودن به کادر آموزشی مدارس است .

فایده و اهمیت تحقیق

« فرانسیس الکساندر » در کتاب در« تاریخ روانپزشکی » نوشت که : از نظر تاریخی ، روانپزشکی قدیمی ترین تخصصهای پزشکی است زیرا که طب بروی ، بیشتر به جنبه های روانشناختی وذهنی توجه داشت .

ولی در واقع عمر روانپزشکی نوین ، شاید به دو قرن نرسد وتازه به بیشترین دانش ما در این حیطه حاصل دست آوردهای علمی دو سه نسل پیشین‌است از آنجا‌،‌دانش‌ما پیرامون افسردگی، بیشترنتیجه‌ تلاشهای پژوهندگان و اندیشمندان این حوزه درسی وچند سال گذشته بوده است .

با آنکه قدرت این فراگیری ، در مقایسه با توجهی که پزشکان در همه اعصار به آن داشته اند هنوز دانش ما از چند وچون افسردگی و اضطراب گرچه اندک نیست .

ولی کاستیها ونقاط کور فراوان دارد . البته این شاید در مورد اکثر آشفتگیهای ذهنی ونیز بسیاری از بیماریهای جسمی صادق باشد . از اینرو هنوز پزشکان فراینده درکند وکاو وپژوهش اند .

ارسطو نوشته است : « آنها د رفلسفه ، سیاست ،شعر وهنر به جایگاه والایی میرسند ، همه گرایشی به ملانگولی دارند » پس افسردگی واضطراب به تنها بیماری مردمان شکست خورده وداغدیده ودرمانده وناتوان و آواره یا ساکنین تیمارستانها وزندانها نبوده ونیز گریبانگیر ، گرانمایگانی از آن دسته که ارسطو بر می شمرد .

درسمپوزیدی که درژنو برگزار شده بود ، روانپزشکان وپزشکان باارائه تحقیقات مورد تاکید بیان نمود که بحث « بیماری ومرض » دو حیطه قلمرو جداگانه را می طلبد چه آنچه حالات نفسانی انسانی گو آنکه در برخی حالاتشان با حالات جسمانی به ارتباط تنگاتنگ دست می یابند . نمادها وسیمایه هایی متفاوت با حالات جسمانی نسبی نوع بشر را متظاهر می سازند وبا لطبع حالات مرضی روانی نیز با حالات مرضی جسم تظاهراتی دو گانه را بروز میدهند واین مساله در نوع تلقی ما از روان که جوهری عاجز از ماده ویا منعبث ا زحرکت ودگرگونی ساده است ، تفاوتی نمی نهد اگر چه شایسته آن است که برای روان اصالتی غیر مادی قائل باشیم واین گوهر را با ارزشی دیگر ارزش نما کنیم .

بیان مسئله

باتوجه به گسترش روز افزون کودکان استثنایی ودچار مشکل بعلت مسائل عدیده ای که در زندگی امروزی وجود دارد ، کادر آموزشی مدارس یکی از با اهمیت ترین جنبه های آموزشی را تشکیل می دهد که با لطبع موقعیت جسمی وروانی آنان از اهمیت بسیاری برخوردار است .

در این تحقیق سعی بر آن شده تا اضطراب و افسردگی معلمان مدارس استثنایی ومعلمان مدارس عادی بررسی شود و مورد مقایسه قرار گیرد .

موضوع تحقیق :

مقایسه میزان افسردگی و اضطراب در معلمان مدارس کودکان استثنایی و معلمان مدارس عادی .

فرضیه تحقیق :

میزان افسردگی و اضطراب در معلمان مدارس کودکان استثنایی بیشتر از معلمان مدارس عادی است.

تعریف مفاهیم و واژه ها

• اضطراب : داشتن دلشوره بدبینی به آینده عدم قدرت تصمیم گیری ، کنش ترس شدید ومداوم ،تعریق لرزش ، آه کشیدن ،ضربان شدید قلب ، ( مان ، 1371).
• افسردگی : این اصطلاح بسیار وسیع وتاحدودی مبهم است ، برای شخص عادی حالتی مشخص با غمگین وگرفتگی وبی حوصلگی وبرای پزشک گروه وسیعی از اختلالات خلقی بازیر شاخه های متعدد را تداعی می کند ( پور افکاری ، 1373).
• معلم : دوشیزه یا زنی که دوره تربیت معلم را گذرانده وبه آموزش وپرورش د رمدارس می پردازد .

تعریف عملیاتی اضطراب

در این تحقیق اضطراب عبارت است از آنچه که بوسیله آزمون اضطراب کتل سنجیده می شود .

تعریف عملیاتی افسردگی

در این تحقیق افسردگی عبارت است از آنچه که بوسیله آزمون بک (‌افسردگی) سنجیده می شود .

تاریخچه اضطراب

اختلالات اضطراب بشرحی که در نوشتجات طبی آمده ، گروه ناهمگن از سندروهای بالینی وتعریفها را در بر می گیرد .

از نظر تاریخی ، اصطلاحاتی نظیر ،خستگی شدید عضو قلب ، ودر قلب تحریک پذیر و « نوروز قلبی » و سندرم فعالیت » و « آستنی عصبی عروقی » همه برای توصیف اختلالات فرض اضطراب که در آنها تنگی نفس تپش قلب ، خستگی عدم تحمل فعالیت واشتغال ذهنی با حالات جسمی علائم عمده اختلال را تشکیل می داده اند ، مورد استفاده قرار گرفته اند ، نور آ‎ستنی یا خستگی عصبی یکی دیگر از اصطلاحاتی است که برای اختلالات اضطراب فراوان به کار رفته است .نوروز اضطراب که بوسیله فروید بکار رفت . برای متجاوز از چهل سال بر چسب عمده برای اختلالات اضطراب بود ( گلدبرگ ، 1371).

برای اولین بار پزشک امریکایی بنام بیرد سال ( 1869) نور آستنی را تعریف کرد . بیمارانی که امروز آنها را مبتلا به نوروز اضطراب می شناسیم در نور آستنی بیرد گنجانده می شود . معهذا برخی از بیماران مبتلا به هیستری ویا وسواس بیشتر در تعاریف او جا می گیرد بعد از او داکوستا در سال ( 1871) سندرم خلل تحریک پذیری را گزارش داد.

فروید در سال ( 1898) نوروز اضطراب را بعنوان یک واحد بالینی از پسیکا‌ستنی بازشناخت علامت اصلی این بیماری نگرانی ،اضطراب ودلهره می‌باشد که هر سه عملیات مختلفی از یک کیفیت اساسی است که به احساس پریشانی ، انتظار خطری تربیت الوقوها واحساسهای بدنی همراه است
( گلد‌برگ ، 1368).

نوروز حالت اضطراب به طور عمده اختلال افراد جوان است که شروع آن معمولا در اواسط دهه سوم عمر است وبطور متوسط بیمار قبل از مراجعه برای درمان 5 سال علائم اضطراب را داشته است .شیوع حالات اضطراب در جمعیت نرمال در انگلستان وامریکا 2 تا 5/4 % ذکر گردیده است . معهذا این ارقام اطلاعاتی در مورد شدت علائم ودرجه ناتوانی اجتماعی حاصل از این اختلال بدست نمی دهد .

تاریخچه افسردگی

افسردگی از زمانهای بسیار دور در نوشته ها آمده وتوصیف هایی از آنچه ما امروزه اختلالات خلقی می خوانیم در بسیاری از مدارک طبی قدیم وجود دارد.

داستان « عهد تحقیق » شاه سائون وداستان خودکشی آژاکس در ایلیا هومر ، هر دو یک سندرم افسردگی را توصیف کرده اند حدود 450 سال قبل از میلاد ، بقراط اصطلاح ملانکولی را برای توصیف اختلالات روانی بکار برد . د رحدود 100 سال قبل از میلاد کورفلیسوس سلسوس1 در کتاب Demedicina 2افسردگی را ناشی از صفرای سیاه معرفی نمود .

این اصطلاح را پزشکان دیگر از جمله جالینوس ( 129- تا 99 بعد از میلاد ) نیز بکار بردند ، همین طور الکساندر تراز از قرن 6 درقرون وسطی طبابت در ممالک اسلامی رونق داشت . ورازی وابن سینا وپزشک بهبودی سمینونه [3] ملانکولی را بیماری مشخص تلقی می نمودند ملانکولی را هنرمندان بزرگ زمان نیز مجسم کرده اند .

در‌سال‌1686‌،‌بونه[4] نوعی بیماری روانی توصیف نمود و آن را‌  Maniaco Melancholicus نامید. در سال 1854 ژول فالره حالتی را توصیف نموده و آن را جنون ادواری[5] نامید . چنین بیمارانی متناوبا حالات خلقی افسردگی را تجربه می کنند . تقریبا در همان زمان یک روانپزشک فرانسوی بنام ژول بایاژره جنون دو شکلی[6] را شرح داد که در آن بیمار دچار افسردگی عمیقی می شود که به حالت بهت افتاده و بالاخره از آ‎ن بهبود می‌یابد .

تعاریف و نظریه های اضطراب

اضطراب یک احساس منتشر بسیار ناخوشایند واغلب مبهم ودلواپسی است که با یک یا چند تا از احساسهای جسمی همراه می گردد مثل احساس خالی شدن سردل ، تنگی قفسه سینه ، طپش قلب ، تعریق ، سردرد یا میل جبری ناگهانی برای دفع ادرار ، بیقراری ومیل برای حرکت نیز از علائم شایع است .

اضطراب یک علامت هشدار دهنده است ، خبر از خطری قریب الوقوع است وشخص را برای مقابله باتهدید آماده می سازد ترس ، علامت هشدار دهنده مشابه ، از اضطراب با خصوصیات زیر تفکیک می شود . ترس واکنشی ، به تهدیدی معلوم وخارجی قطعی واز نظر منشاء بدون تعارض است اضطراب واکنش در مقابل خطری نامعلوم درونی مبهم واز نظر منشا همراه با تعارض است تفکیک بین ترس واضطراب بطور اتفاقی صورت گرفت .

مترجمین اولیه آثار فروید ، کلمه ، Ongst آلمانی را که اضطراب با موضوعی سرکوب شده وناخود آگاه وترس با موضوعی معلوم خارجی مربوط است ، نادیده گرفته است به وضوح ترس نیز ممکن است به موضوعی ناخود آگاه سرکوب شده و درونی مربوط باشد که به « شیئی در دنیای خارج از انتقال یافته است .

الگوهای اضطراب بسیار گوناگون است بعضی از بیماران علائم قلبی – عروقی دارند تندی ضربان قلب وتعریق برخی علائم گوارشی پیدا می کنند ، مثل تهوع ، استفراغ – احساس خلاء درون شکم یا « پروانه در شکم » دردهای مربوط به گازهای روده یا حتی اسهال .

بعضی ها تکرار ادرار دارند ، برخی نیز تنفس سطحی واحساس تنگی قفسه سینه پیدامی کنند تمام علائم فوق واکنشهای احشائی است .

خلاصه مراحل تحقیق

اضطراب وافسردگی دو مقوله بسیار مهم در زندگی افراد می باشد چرا که هر فرد بدون شک درمعرض استرسها وتنش ها قرار می گیرد واین ، میزان اثر پذیری فرد است که مشخص می کند تا چد حدودی متاثر از شرایط محیطی است در این پژوهش سعی بر آن شده تا مشخص شود که محیط تا چه حدودی بر فرد اثر می گذارد .

فرضیه تحقیق اشاره به آن دارد که میزان افسردگی واضطراب معلمان مدارس استثنایی بیشتر از معلمان مدارس عادی است ودر این راستا برای سنجش این موضوع از دو آزمون معتبر ( آزمون افسردگی بک ، و آزمون اضطراب کتل ) استفاده گردید .

جامعه ای که تحقیق روی آن صورت گرفت ، معلمانی بودند که سابقه کاری آنها در بخش مربوط بیش از 2 سال واز نظر وضعیت اقتصادی دارای شرایط نسبتا متوسطی بودند .

نمونه تحقیقی شامل 60 نفر که 30 نفر آنها در مدارس استثنایی و 30 نفر دیگر ا زمدارس عادی بصورت تصادفی انتخاب شده بودند . در پایان پس از اجرای آزمون وجمع آوری پرسشنامه ها وتجزیه وتحلیل داده ها ، از آ”زمون t استودنت استفاده گردیده شد ونتایج نشانگر این بود که افسردگی واضطراب معلمان مدارس استثنایی ومعلمان مدارس عادی با یکدیگر تفاوت معنی داری ندارد ودریک سطح می باشند در نتیجه فرضیه پژوهش رد می شود .

محدودیت ها

1. عدم انگیزه به کارهای پژوهشی در نزد معلمان
2. کمبود تسهیلات جهت استفاده از کتب و منابع

پیشنهادات

1. ایجاد مراکزی جهت بررسی پژوهشها
2. ایجاد انگیزه و تشویق پژوهشگر

• مقدمه : ۱
• هدف تحقیق… ۷
• فایده و اهمیت تحقیق… ۹
• بیان مسئله. ۱۰
• موضوع تحقیق : ۱۱
• فرضیه تحقیق : ۱۱
• تعریف مفاهیم و واژه ها ۱۱
• تعریف عملیاتی اضطراب…. ۱۲
• تعریف عملیاتی افسردگی… ۱۲
• تاریخچه اضطراب…. ۱۲
• تاریخچه افسردگی… ۱۶
• تعاریف و نظریه های اضطراب…. ۲۱
• تعاریف و نظریه های افسردگی… ۳۲
• ۱-افسردگی از دیدگاه روان پویایی : ۳۷
• ۲-افسردگی از دیدگاه رفتارگرایان… ۳۸
• ۳– افسردگی از دیدگاه شناختی… ۳۹
• ۴– افسردگی از دیدگاه اجتماعی… ۳۹
• نظریه ملانی کلاین… ۴۰
• نظریه کامرون… ۴۱
• نظریه ادوارد بیبرینگ….. ۴۱
• نظریه الکساندر لوئی… ۴۱
• انواع اضطراب…. ۴۲
• ۱– اضطراب موقعیتی : ۴۲
• ۲– اضطراب خصیصه ای : ۴۲
• انواع افسردگی… ۴۳
• ۱- افسردگی در نوجوانی : ۴۳
• ۲– افسردگی پنهان : ۴۳
• ۳– افسردگی اتکایی : ۴۴
• ۴– افسردگی رجعتی : ۴۴
• ۵– افسردگی پس از زایمان… ۴۴
• ۶– افسردگی نوروتیک : ۴۴
• ۷– افسردگی عضوی… ۴۵
• ۸– افسردگی علاقی : ۴۵
• ۹– افسردگی ناشی از موفقیت : ۴۵
• ۱۰– افسردگی ناشی از مصرف دارو : ۴۶
• ۱۱- افسردگی در نتیجه پیری : ۴۶
• ۱۲- افسردگی فصلی : ۴۶
• ۱۳- افسردگی در دانشجویان : ۴۷
• ملاکهای تشخیص اضطراب DSMIV.. 47
• ملاکهای تشخیص اضطراب ناشی از اختلال طبی عمومی… ۴۷
• ملاکهای تشخیص اختلال اضطراب منتشر. ۵۱
• ملاکهای تشخیص دوره افسردگی عمده DSMIV.. 53
• درمان اضطراب…. ۵۵
• ۱-درمان دارویی اضطراب : ۵۵
• ۲– روشهای خود میزانی کاهش اضطراب…. ۵۸
• انواع درمانهای اختلالات افسردگی… ۶۰
• ۱-درمان افسردگی سایکوزی : ۶۰
• ۲-درمان افسردگی نوروزی… ۶۰
• درمان دارویی افسردگی بر اساس نظریه زیست شناسی… ۶۲
• الکتروشوک درمانی : ۶۲
• درمان افسردگی براساس نظریه روان پویایی… ۶۲
• درمان افسردگی براساس نظریه یادگیری… ۶۳
• انواع درمانهای افسردگی… ۶۴
• جامعه آماری : ۶۶
• آزمودنیها ۶۶
• نمونه وروش نمونه گیری : ۶۷
• ابزار تحقیق : ۶۷
• خصوصیتهای آزمون افسردگی « بک » ۷۴
• معیارها ومیزانهای عددی آزمون افسردگی : ۷۸
• روش نمره گذاری : ۷۸
• تجزیه و تحلیل داده ها : ۷۹
• آزمون فرضیه. ۸۷
• خلاصه مراحل تحقیق… ۹۱
• محدودیت ها ۹۲
• پیشنهادات…. ۹۲
• پرسشنامه آزمون… ۹۳
• آزمون افسردگی بک….. ۱۰۰
• منابع… ۱۰۹

منابع

1. آزاد ، حسین ( 1372) . آسیب شناسی روانی تهران : رودکی
2. آزاد حسین ، ( 1368) . اختلالات عاطفی تهران ، دانشگاه علام طباطبائی .
3. امانت ، امیر ( 1368) افسردگی و خودکشی تهران ، ابن سینا .
4. اخوت وحید ( 1362) افسردگی تهران : رز .
5. براهنی ،محمد تقی ( 1370) زمینه روانشناسی ، تهران : رشد .
6. بیرجندی – پروین ( 1364) روانشناسی رفتار غیر عادی ، تهران: دهخدا
7. بطائی حسن ، ( 1353) مجله نظام پزشکی ارزیابی آزمون بک در ایران .
8. پورافکاری ، نصرت الله .(1368) خلاصه روانپزشکی تبریز ، ذوقی
9. پورافکاری ،نصرت الله ( 1364) نشانه های بیماریهای روانی ، تهران : تابش
10. پورافکاری ،نصرت الله ( 1373) فرهنگ جامع روانشناسی روان‌پزشکی ، تهران نوبهار
11. پورافکاری ،نصرت الله ( 1375) چکیده روانپزشکی بالینی ،تهران :آزاد
12. پورافکاری نصرت الله ( 1364) افسردگی واکنش تهران تابش
13. دادستان پریرخ و منصور محمود ( 1368) بیماری روانی تهران : دریا
14. خوشنواز هادی ( 1370) روانشناسی شخصیت کودک و نوجوان تهران ، اروند
15. راس ، آ (1373) روانشناسی شخصیت (سعید جمال نصر ، مترجم ) تهران ، بعثت
16. راس ، م ( 1369) افسردگی ، مشهد : آستان قدس رضوی
17. شاملو ، سعید ( 1369) بهداشت روانی ، تهران رشد
18. شاملو ،سعید ( 1372) آسیب شناسی روانی ، تهران : فجر
19. شفیع آبادی عبدالله وناصری – غلامرضا ( 1365) نظریه های مشاوره وروان درمانی تهران : نثر دانشگاهی .
20. شریعتمداری علی ( 1369) روانشناسی تربیتی ، تهران : امیر کبیر
21. ضوابطی محمود ( 1365) مبانی شکل شناسی کودک و نوجوان تهران فردا
22. طریقتی شهرام ( 1367) بیماریهای روان تنی تهران : دانشگاه تهران
23. کراز ، ژ ( 1368) بیماریهای روانی ( محمود منصور ، پریرخ دادستان مترجمعین ) تهران دریا
24. گله برگ ، ر ( 1371) اضطراب (نصرت الله پورافکاری مترجم ) تبریز : تابش
25. منصور ، محمود ( 1364) بیماریهای روانی . تهران پاریس