تاثیر مرگ و میر های ناشی از سوانح و تصادفات رانندگی روی امید به زندگی

افزایش شتابان تعداد تصادفات رانندگی ومتعاقباً افزایش مرگ ومیر ناشی از این سوانح و تصادفات در سالهای اخیر،توجه بسیاری از مسئولین و برنامه ریزان کشور را به خود معطوف کرده است.نرخ رشد تصادفات رانندگی و مرگ و میر ناشی از این سوانح و تصادفات در سالهای اخیر به طور فاجعه آمیزی افزایش یافته باعث صدمات و لطمات جبران ناپذیری بر مناسبات اقتصادی واجتماعی کشور شده است.

مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سالهای اخیر با توجه به ابعاد وسیع مسئله چندان که باید مورد توجه قرار گرفته است وتا کنون برآورد دقیقی در مورد هزینه های اقتصادی مرگ و میرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی نشده است.با توجه به آثار منفی که این مرگ و میرها در بلند مدت می تواند بر اقتصاد کشور به جای گذارد لزوم کنترل این مرگ و میرها نیز ضرورت پیدا خواهد کرد برای  شفاف تر شدن بعد فاجعه آگاهی از بار اقتصادی این مرگ و میرها بر پیکره اقتصادی کشور ضرورتی انکار ناپذیر خواهد داشت.تحقیق حاضر تلاشی است در جهت رسیدن به این اهداف و برآورد بار اقتصادی مرگ و میرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال 1381.

سوانح و حوادث رانندگی تهدیدی جدی برای سلامتی انسانها در سراسر دنیا می باشد.در کشورهای  توسعه یافته صنعتی راهکارهای مقابله با سوانح و حوادث با دقت و حساسیت بررسی شده است ولی در کشورهای درحال توسعه اینگونه نیست.

امید به زندگی در بدو تولد یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها به شمار می آید و یکی از اهداف برنامه ریزان برای توسعه, افزایش امید به زندگی در بدو تولد است. شاخص های تعیین کننده امید به زندگی دربدو تولد , میزان های مرگ‌ و میر ویژه سنی می باشد. هر چه میزان‌های مرگ‌ و میر در سنین پایین مخصوصاً سنین زیر 5 سال کمتر باشد امید به زندگی روبه فزونی خواهد گذاشت و مرگ‌و میر در سنین 5 سال در کشور ما تا حد زیادی تحت کنترل درآمده  است, اما هنوز فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته دارد. عامل مهم دیگری که امید به زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد مرگ‌ و میر جوانان و افراد میانسال است. با توجه به اینکه مرگ‌ومیرهای ناشی از سوانح و تصادفات رانندگی بیشتر سنین میانی و پایین را تحت تاثیر قرار می دهند, تاثیر منفی این مرگ‌ومیرهای روی امید زندگی در بدو تولد در نتیجه روی اقتصاد و جامعه اجتناب ناپذیر خواهد بود.

 اهمیت پژوهش:

واقعه مرگ ومیر در سنین متفاوت از اهمیت زیادی برخوردار است وآگاهی ازشاخصهای مربوط به آن برای برنامه ریزان کشور ضرورتی انکار ناپذیر دارد.امروزه‌ سلامت‌ محور توسعه‌ پایدار محسوب‌ می‌شود و سرمایه‌گذاری‌ در بخش‌ سلامت‌ سریعترین‌ و آسانترین‌ راه‌ برای‌ کاهش‌ فقر در جامعه‌ محسوب‌ می‌شود.

امروزه توجه خیلی کمی به هزاران زندگی که دراثر تصادفات، بی رحمانه از دست می رود می شود. جامعه بهداشت عمومی، تصادفات رانندگی را به عنوان یک علت اصلی برای از دست دادن زندگی بارورومولدوهمچنین یک علت برای هزینه های بالای مراقبتهای بهداشتی ودرجه زیادی ازناتوانی جسمی می داند.از نظر تاریخی نیز به علت داشتن علل متنوع، از تصادفات به عنوان یک مسئله مهم بهداشت عمومی غفلت شده است وجوامع وحکومتها این علل را به عنوان علل قابل قبول برای مداخلات بهداشتی درک نکرده اندوبه این مسئله که از طریق تلاشهای سازمان یافته در یک جامعه می توان از این آسیبها جلوگیری کرد به شکل محدودی مورد توجه قرار گرفته است.تحلیلهای اخیر در ارتباط با انتقال جمعیتی وانتقال اپیدمیولوژیکی ومطالعات انجام شده از جمله مطالعات بانک جهانی[1] وسازمان بهداشت جهانی[2](WHO)علل آسیبها وصدمات را در سطح ملی وجهانی تا حدودی برجسته کرده اندولی به علل کلیدی این مسائل کمترتوجه شده است Sethi&Zwi,p:412) (.

با توجه به تاثیر زیاد مرگ‌ومیر های ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی  روی شاخص‌های مرگ‌ومیر بخصوص امید به زندگی در بدو تولدواقتصاد کشور و عدم توجه به این مرگ‌ومیرها, لزوم توجه به آثار این مرگ‌ ومیرها ضروری است. کاهش امید به زندگی آثار اقتصادی و اجتماعی سوئی برای جامعه به ارمغان می‌آورد . نکته مهم  این است که این مرگ ومیرها بیشتر جنس مذکر وسنین پائین راکه قشر فعال جامعه محسوب می شوند تحت الشعاع قرار می دهد وکنترل وبه حداقل رساندن این  مرگها آثار اقتصادی – اجتماعی وجمعیتی مثبتی خواهد داشت.آگاهی ازمیزان تاثیر این مرگ ومیرها روی امید به زندگی در بدو تولدومحاسبه نفر سالهای عمر از دست رفته ناشی از این مرگ ومیرها به پژوهشگران وبرنامه ریزان کمک خواهد کرد تابا دید باز تری به عواقب اقتصادی- اجتماعی این مرگ ومیرها بنگرند.

 اهداف پژوهش

هدف کلی پژوهش برآورد تاثیر مرگ و میرهای  ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی روی امید به زندگی در بدو تولدومحاسبه بار اقتصادی ناشی ازاین مرگ ومیرها در سال1381 است.

 ادبیات موضوع

درمجموع در سال1990 تعداد9611000سال به دلیل مرگهای زود هنگام در ایالات متحده آمریکا از دست رفته است.بیشترین تعداد سالهای از دست رفته مربوط به سرطان، خودکشی ودیگرکشی، بیماریهای قلبی وتصادفات رانندگیبوده است. تصادفات رانندگی با1340000سال عمر تلف شده، رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.این تعداد سالهای عمر از دست رفته 94/13 درصد کل سالهای عمر از دست رفته در اثر مرگ ومیرهای زود هنگام می باشد.

به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در سال1998 در سطح جهان، در اثر صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی 38848625 نفرسال عمر توام با معلولیت وناتوانی جسمانی[3](DALY) داشته ایم. در سال1998 نهمین علت از دست رفتن سالهای عمر،معلولیت وناتوانی جسمانی در اثر صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بوده است. سازمان جهانی بهداشت پیش بینی کرده است که در سال2020 تعداد سالهای توام با معلولیت وناتوانی جسمانی به علت صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی از رتبه نهم به رتبه سوم خواهد رسید. به گزارش سال2003 سازمان جهانی بهداشت از نظر اقتصادی صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی  در کشورهای با درآمد پایین یک درصد، کشورهای با درآمد متوسط/1درصد و درکشورهای بادرآمدبالا 2 درصد تولید ناخالص داخلی[4](GNP) این کشورها است.

براساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت هزینه های مستقیم سوانح وتصادفات رانندگی حدود518 ملیارد دلار در سال می باشد.ازاین مقدار65ملیارددلار مربوط به کشورهای بادرآمد پایین است.

نتایج برآوردها نشان می دهد که هزینه های سالانه سوانح وتصادفات رانندگی در اتحادیه اروپا 180ملیارد یورو معادل207 ملیارد دلار می باشد.این هزینه ها به روش فراگیر محاسبه شده اند ، دراین روش تمام هزینه های مستقیم وغیر مستقیم سوانح وتصادفات رانندگی درنظر گرفته شده است(Peden & et all p:6).

برآورد دیگری در ایالات متحده امریکابرای سال2000 انجام شده که نشان می دهد هزینه های سوانح وتصادفات رانندگی حدود230 ملیارد دلار درسال می باشد. این برآورد به روش تولید از دست رفته انجام شده است. (Peden & et all p:6).

به گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2001تعداد 1194115 نفر در اثر سوانح وتصادفات رانندگی جان خود را از دست داده اند.در این میان سهم مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی مردان، 848234 نفر وسهم مرگ ومیر زنان، 345881  نفر بوده است.بیشترین تعداد مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در این سال700568 نفر(59 درصدکل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح در جهان)در منطقهآسیای جنوب شرقی رخ داده است.میزان مرگ ومیرمردان وزنان در این سال 1975/0 درهزار بوده است.میزان مرگ ومیر مردان 2785/0 درهزار ومیزان مرگ ومیر زنان 1153/0 در هزار بوده است.

خلاصه و نتیجه گیری

امید به زندگی در بدو تولد محاسبه شده برای مردان ایران در سال1381 ، 63/67سال و امید به زندگی در بدو تولد زنان ،58/70سال  بوده است. بر اساس گزارش پزشکی قانونی کشور در سال 1381تعداد21873 نفر براثرسوانح وتصادفات رانندگی جان باخته اند.ازاین تعداد 17785نفر(3/81 درصد )مربوط به مرگ ومیرجنس مرد و4088 نفر(7/18 درصد) مربوط به مرگ ومیرجنس زن بوده است.

میزان مرگ ومیر ناشی ازسوانح وتصادفات رانندگی  در سال 1381 ،33/0 در هزاربوده است. این میزان برای مردان شدید تر از زنان بوده است(53/0درمقابل13/0درهزار).

در سال1381مرگ ومیر ناشی از سوانح وحوادث رانندگی باعث38/1سال کاهش در امید به زندگی در بدو تولد مردان کشورشده است و باعث34/0سال کاهش در امید به زندگی در بدو تولد زنان شده است و تعداد 924427 سال عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی داشته ایم. سالهای عمر از دست رفته مردان745875 سال و سالهای عمر از دست رفته زنان 178550  سال بوده است.

محاسبات انجام شده نشان می دهد که مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی درسال 1381مقدار12580064ملیون ریال برای کشوربار اقتصادی  داشته است.دراین سال بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی مردان10150239ملیون ریال و بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی زنان حدود 2429811 ملیاردریال برآورد شده است.بین گروههای سنی مختلف گروه سنی24-20 با1710493 ملیون ریال بیشترین هزینه را برای اقتصاد کشور دارد.هزینه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بر اقتصادکشوردر سال 1381 برابر با4/5 درصد کل عملکرد بودجه کشور در سال1381 می باشد. تولید ناخالص ملی(GNP)کشوردر سال 1381(به قیمتهای ثابت سال1369)برابر با 800/893132 ملیارد ریال گزارش شده است (سازمان مدیریت وبر نامه ریزی کشور،دفتر اقتصادکلان) وبار اقتصادی وهزینه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بر اقتصادکشور(هزینه سالهای عمر از دست رفته )در سال 1381، 5/12580064829 ملیون ریال برآورد شده است.بنا براین هزینه سالهای عمر از دست رفته برای کشور در سال 1381 ،برابر با4/1 درصدتولید ناخالص ملی(GNP)کشور بوده است.

[1]World Bank
[2]World Health Organization
[3] Disability Adjusted Life Years
[4] Gross National Production

• مقدمه
•  اهمیت پژوهش
•  اهداف پژوهش
•  ادبیات موضوع
• چارچوب نظری
• تئوری انتقال جمعیتی
• تئوری انتقال اپیدمیولوژیک
• روش تحقیق
• نتایج تحقیق
• خلاصه و نتیجه گیری
• فهرست منابع

منابع

فارسی:

1. پولارد،اچ و دیگران،روشهای تحلیل جمعیت،ترجمههما آقا ودیگران،انتشارات دانشگاه شیراز،1376.
2. حسینی،حاتم،جمعیت،جمعیت شناسی وتنظیم خانواده،انتشارات فن آوران،همدان،مهر1379.
3. سرایی ،حسن ،روشهای مقدماتی تحلیل جمعیت باتاکید بر باروری ومرگ و میر ،انتشارات دانشگاه تهران،1381.
4. سالنامه آماری،آمار مرگ ومیر وعلل مربوطه،وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی،معاونت تحقیقات وفناوری، دفتر توسعه وهماهنگی نظام آماری.
5. سیف اللهی،حجت الله،بررسی علل مرگ و میر بر حسب سن در تهران ، فصلنامه جمعیت،شماره8 و9،صص42الی62،تابستان و پاییز 1373.
6. زنجانی، حبیب الله،تحلیل جمعیت شناختی،انتشارات سمت ،تهران1376.
7. مرادی سعدالله طغرایی،زهره،بررسی و تحلیل آمار مرگ و میر ناشی از تصادف وسایل نقلیه درکشور ، فصلنامه جمعیت،شماره 33و34 صص145الی159، پاییز و زمستان 1379.
8. نقوی،محسن،سیمای مرگ در ده استان کشور،وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی،انتشارات دفتر نمایندگی سازمان جهانی بهداشت در جمهوری اسلامی ایران،دی ماه 1379.
9. نقوی،محسن،اکبری، محمد اسماعیل،همه گیرشناسی آسیبهای ناشی از علل خارجی(حوادث)در جمهوری اسلامی ایران، وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی،انتشارات فکرت،تهران1381.

لاتین:

1. H.Soori & M.Naghavi,Deaths from unintentional injuries in rural areas of the Islamic Republic of Iran.
2. Horiuchi, shiro , United Nations(1999) ,Health and Mortality Issues of Global Concern, epidemiological transition in developed countries;past,present and future,pp 54-71 New York.
3. Sethi,Dinesh Zwi,Anthony , United Nations(1999) ,Health and Mortality Issues of Global Concern, epidemiological transition in developed countries;past,present and future,pp 212-441  New York.
4. Peck,Raymond .C&Healey,Erin.j,Accident Costs and Benefit Cost Analysis,www.dmv.ca.gov
5. Peden,Margie &et all(2004),World report on road traffic injury prevention,WHO,Geneva.
6. The World Health report 2002:Reducing Risks,Promoting Healthy Life,Geneva 2002.
7. United Nations(1999) ,Health and Mortality Issues of Global Concern,New York.
8. Weeks,John.r(1999),Population,An introduction to concepts and issues ,Wadsworth.