علل بی انضباطی دانش آموزان در کلاس

نوجوانان دلی پاک و روحی پرشور دارند . آنان در حساسترین و بحرانی ترین دوران زندگی خود به سر می برند و نیازمند هدایت ، حمایت و همدلی اند. نوجوان نهال نو  رسیده ای است که برای رشد و بالندگی به باغبانی ، دلسوز و روشن بین نیاز دارد تا او را از آفتها و حادثه ها در امان دارد.

بها دادن به نوجوانان و در تربیت و ارشاد آنان کوشیدن بی گمان یکی از نشانه های آشکار رشد فرهنگی یک جامعه است . بر خلاف گمان برخی مردم ، تربیت به طور کلی کاری بسیار دشوار است بویژه تربیت و هدایت نوجوانان دارای پیچیدگیها و نکته های ظریف بسیاری است . شاید گفته حکیمانه ی کانت متفکر و فیلسوف نامی آلمانی ، حق مطلب را در این زمینه ادا کرده باشد آنجا که می گوید : دو کار هست که در دشواری ، هیچ کار دیگری به پای آن نمی رسد ، مملکت داری و تربیت.

تربیت انسان از این جهت که او موجودی پیچیده و عظیم است کاری سخت و دشوار می باشد. پیچیدگیهای روحی انسان به حدی است که نمی توان رفتار او را به سادگی تحت ضابطه ای مشخص در آورد و از آن آسوده خاطر شد. برتراند راسل ، فیلسوف انگلیسی که خود درباره تربیت کتابهایی نگاشته است اعتراف می کند که گفتار من در این زمینه بهتر از کردارم بود. این ها همه نشان می دهد که نباید تربیت را کاری سهل و آسان پنداشت که نیاز به هیچ گونه آموزش و تخصصی ندارد.

فرزندان ما در دوران خود مرحله های مختلف را طی می کنند و در هر مرحله نیازهای تربیتی ویژه ای دارند . بدون آشنایی با این مراحل تربیتی و برخورداری از مهارتهای لازم چگونه می توانیم فرزندان خود را تربیت کنیم. شاید برخی از پدران و مادران گمان می کنند که اگر شرایط مادی و امکانات تحصیلی را برای فرزندان خود فراهم آورند وظیفه ی خود را به خوبی انجام داده اند حال آنکه وظیفه ی پدر و مادر بسیار فراتر از این هاست.

خانواده کانون پذیرایی از نسل آینده است در این کانون نهال ارزشهای انسانی ـ که بذر آن در لحظه ی آفرینش در ضمیر آدمیان پاشیده شده است ـ باید رشد و نمو کرده درخت انسانیت به بار نشیند از این رو هیچ یک از نهادهای اجتماعی نقشی را که خانواده در ساختار فکری ، روحی و اخلاقی انسان دارد نمی توانند ایفا کنند .

نابسامانی های اجتماعی در بسیاری موارد ناشی از نابسامانی در خانواده هاست و سعادت یک اجتماع بستگی کامل به وجود خانواده های سالم و سعادتمند دارد . در خانواده است که انسان از لحظه های آغازین زندگی با تربیتی که از پدر و مادر دریافت می کند شکل می گیرد و ناآگاهانه به مسیری خاص سوق داده می شود.

اگر خانواده ها نقش خود را بدرستی ایفا نکنند نهادهای اجتماعی دیگر از قبیل مدرسه ، رسانه های گروه و غیره این خلاء را نمی توانند پر کنند.

دشواریها و پیچیدگیهای تربیت فرزند در دوره نوجوانی بیش از هر دوران دیگر است  زیرا در این دوره نوجوان بطور ناگهانی با جهش فکری و عاطفی خود را از دوران کودکی جدا می کند. شخصیت کنونی نوجوان می طلبد که خانواده در برخورد با او روشن بین ، شکیبا و هوشیار باشد و به سرعت دریابد که او دیگر یک کودک نیست . از این رو بسیاری از خانواده ها در روابط خود با فرزندان نوجوان مشکلاتی دارند که اگر از آگاهیهای لازم برخوردار نباشند شاید این مسئله عواقب ناخواسته ای به دنبال داشته باشد.

بسیاری از مشکلات اخلاقی و رفتاری نوجوانان ریشه در برخوردهای نامناسب پدران ، مادران و مربیان دارد . تجربه نشان می دهد در بیشتر موارد که نوجوانان به خانواده ی آگاه و مربی شایسته دسترسی دارند از زندگی سالم و موفقی برخوردارند ، این نشان می دهد که نوجوانان بخوبی تربیت پذیر هستند و اگر نابسامانی هایی در اخلاق و رفتار برخی از آنان مشاهده می شود ناشی از نبود تربیت صحیح است . پیامبر اسلام (ص) می فرمایند : به شما درباره ی نوجوانان و جوانان سفارش می کنم زیرا آنان دارای قلبی رقیق تر و فضیلت پذیر تر می باشند.

از این جا می توان به نقش حساس و خطیری که خانواده ها و مربیان در هدایت و تربیت نوجوانان دارند پی برد . اگر ما به وظیفه ی بزرگ خود نسبت به این سرمایه های بی نظیر جامعه به نحوی شایسته توجه نکنیم، باید برای رویارویی با عواقب تلخ غفلت خود آماده باشیم . در آموزشهای دینی ما نیز بر مسئولیت پدران و مادران در تربیت فرزند بسیار تاکید شده است و تصریح شده همچنانکه والدین را بر فرزندان حقوقی است فرزندان را نیز بر والدین خود حقوقی است که از آنها در مورد این حقوق در پیشگاه الهی بازخواست خواهد شد . در روایات اسلامی آمده است : همچنانکه فرزند عاق پدر و مادر می شود پدر و مادر نیز برای سهل انگاری در انجام وظایف خویش عاق فرزند می شود.

مقدمـه     Introduction

یک هدف خوب آن است که مقصد را به ما نشان دهد و معلوم دارد که چه هنگام بدان نایل خواهیم شد. امروزه یکی از مشکلات مهم تربیتی در بیشتر مراکز تعلیم و تربیت مسائلی هستند که بطور مشابه در بسیاری از کودکان و نوجوانان و جوانان سر می زند و این مسایل   در نوجوانان و کودکان گسترش یافته و باعث عدم پیشرفت جامعه و افراد جامعه شده است  و روز بروز این مسایل و مشکلات در دامنه های وسیعی در تعلیم و تربیت خودش را آشکارتر ساخته است و اگر به علل و عوامل و کنه و ریشه ی این مسایل پرداخته نشود و راههای بوجود آوردن آن مورد تجزیه و تحلیل قرار نگیرد احتمال آن می رود که جامعه علاوه بر آن که پیشرفتی نخواهد داشت سبب انحطاط و انحراف جامعه و از بین رفتن ارزشهای والای انسانی خواهد شد. پیشگامان تعلیم و تربیت هرچند درباره ی این مسایل اندیشیده اند و نظرات و راه حلها و پیشنهاد های متعددی داده اند اما با توجه به اینکه ، این علمای تعلیم و تربیت سالها به فکر ریشه کن ساختن این مسایل بوده اند و پیشرفتهایی نیز حاصل شده است و راه حلهای این علما نیز موثر واقع شده است اما با همه این وجود هنوز بسیاری از علل و عوامل و مشکلات و مسایل تربیتی شناخته نشده اند و یا ممکن است   علاوه بر علت هایی که شناخته شده علل تازه و جدیدی افزوده شود و راه حل مناسبی برای این عوامل در نظر گرفته شود.

با توجه به اینکه کودکان نیز از نظر اخلاقی چه در جامعه ای که زندگی می کنند و یا در     چه خانواده ای تربیت یافته اند با هم متفاوت هستند . پس اگر افرادی دارای یک نوع مسایل   و مشکلات تربیتی باشند ممکن نیست که با یک روش به حل مسایل آنان پرداخت و در نتیجه باید جنبه های مختلف و گوناگون به کار برد. لذا با توجه به مطالب فوق برآن شدیم که با استفاده از مدیران و دبیران مجرب علتهای بی انضباطی را در شهرستان تایباد مورد بررسی قرار دهیم لازم به تذکر است که این شهرستان در سطح شهر دارای 3 مدرسه راهنمایی پسرانه می باشد که این مدارس دارای دبیران مجرب و مدیران با سابقه است که هر ساله با توجه  به میزان رشد جمعیت با تعداد فراوانی از دانش آموزان و نوجوانان با رفتارهای بخصوص و متفاوت درگیر هستند و راه حلهای آن را با توجه به تفاوتهای فردی هر دانش آموز به مورد اجرا می گذارند.

امیدواریم که بررسیهایی که در این تحقیق انجام خواهیم داد راهگشای حل بسیاری از مسایل مختلف تربیتی در این منطقه باشد.

عنوان کامل موضوع تحقیق

علل بی انضباطی دانش آموزان پسر در مقطع راهنمایی شهرستان مشهد ناحیه 7 مدارس راهنمایی دارالعلم و حضرت بقیه الله.

ضرورت و اهمیت مسئله

از آنجا که تعلیم و تربیت سالم در سایه آرامش و امنیت و ایجاد خود نظمی در کودکان و نوجوانان می باشد و این نوع تعلیم و تربیت که شامل کیفیت تربیت در محیط خانه و مدرسه است و اصولاً نگرش خانواده نسبت به تحصیل جزء فرهنگ خانواده است و بها دادن والدین به درس میزان آرامش و امنیت خانواده در یادگیری کودک اثر دارد و شرایط نامناسب و نامطلوب می تواند موجب محرومیت کودک در یک تعلیم و تربیت مناسب و یا عوامل تحریک کننده ذهنی شود. اگر این مشکلات برطرف نگردد و کودکان از شرایط مساعدتر و تعلیم و تربیت غنی تری برخوردار گردند استعدادهای آنان تا حدود تصور نا پذیری تکامل می یابد.

موضوع انضباط در بین افراد بخصوص در بین نوباوگان و نوجوانان مطرح می شود که مسیر زندگی خود را تعقیب می کنند و به شخصیت و اخلاق خود شکل می دهند تا بتوانند جاده کمال را بشناسند و در زندگی موفقیت بیشتر و بهتری داشته باشند . معلمان و انسانها به طرقی با این افراد در ارتباط هستند و وظیفه ی شرعی و قانونی خود می دانند تا این آینده سازان را در این مسیر پر نشیب و فراز هدایت کنند و ناخدایان موفقی باشند تا این کودکان و نوجوانان را به ساحل خوشبختی برسانند.

هدف های کلی تحقیق :

برای اینکه بتوانیم به علل های مختلف بی انضباطی در این مقطع آشنا شویم از دبیران و دست اندرکاران تعلیم و تربیت مدارس راهنمایی این  شهرستان کمک گرفته ایم تا بتوانیم با توجه به فرامین ارائه شده و نظر خواهی از آنان در صدد رفع قسمتی از مشکلات برآییم.

فرضیه ها :

1. عدم آشنایی کادر آموزشی و اداری مدرسه به نیازهای روحی و روانی ، اجتماعی موجب بی انضباطی دانش آموزان می گردد. ( برای اثبات این فرضیه سوالات 1،2،9،13،15،18 در پرسشنامه آمده است).
2. وجود اختلاف در خانواده و عدم ارتباط صحیح خانواده ها با فرزندانشان و درک آنان موجب بی انضباطی دانش آموزان در مدرسه می گردد. (برای اثبات این فرضیه سوالات 11 ،12،14 در پرسشنامه قید شده است).
3. عدم وجود مدیران و معلمان متخصص و کار آزموده در مدارس موجب بی انضباطی دانش آموزان می شود.( برای اثبات این فرضیه سوالات 7 ،20،21 در پرسشنامه آمده است).
4. عدم انعطاف سیستم آموزشی و مقررات خشک و بی روح موجب بی انضباطی                 می شود.( برای اثبات این فرضیه سوال 17 در پرسشنامه آمده است).
5. عدم ارتباط صحیح مدرسه ، خانواده و جامعه موجب بی انضباطی می شود. (برای اثبات این فرضیه سوال 22 در پرسشنامه آمده است).
6. مشکلات حاد خانوادگی ناشی از فقر مالی و ضعف جسمانی و عاطفی و اجتماعی دانش آموزان موجب بی انضباطی می شود.( برای اثبات این فرضیه سوالات 8 ،10،12 در پرسشنامه آمده است).
7. عدم مطابقت مطالب درسی با نیازهای جسمانی و عاطفی و اجتماعی دانش آموزان موجب بی انضباطی می گردد . (برای اثبات این فرضیه سوال در پرسشنامه مطرح گردیده است).
8. کمبود فضای آموزشی و آشنا نبودن کادر آموزشی و اداری به مسایل روانشناسی و عدم رعایت عدالت موجب بی انضباطی دانش آموزان در مدرسه می گردد. (برای اثبات این فرضیه سوالات 1 ،3،4،5،6 در پرسشنامه آمده است).
9. عدم سلامت روانی کارکنان آموزشی و اداری باعث بی انضباطی می گردد. (برای اثبات این فرضیه سوال 19 در پرسشنامه آمده است).

سوالات :

1. عدم توجه به شخصیت کودک باعث بی انضباطی می شود ؟
2. دخالت ندادن کودکان در اداره امور جامعه و مدرسه سبب بی انضباطی می شود؟
3. اعمال تبعیض معلمان موجب بی انضباطی می شود؟
4. مجازاتهای بیجا و نامناسب موجب بروز رفتار ناشایست می گردد؟
5. اعمال تبعیض کارکنان مدرسه عامل موثری در بروز بی انضباطی می شود؟
6. تشویق بیجا و نامناسب موجب بی انضباطی می گردد؟
7. عدم توانایی معلم در ایجاد انگیزه باعث بی انضباطی می گردد؟
8. نقص یا ضعف جسمانی دانش آموز باعث بروز رفتارهای ضد اجتماعی می شود؟
9. ناهنجاریهای روانی کودک سبب بی انضباطی می شود؟
10. فقر مالی و اقتصادی کودک باعث بی انضباطی می شود؟
11. اختلافات خانوادگی باعث رفتارهای ضد اجتماعی می گردد؟
12. احساس طرد شدگی کودک از خانواده باعث بی انضباطی می شود؟
13. محبت بیش از حد در خانه و بی توجهی در مدرسه باعث بی انضباطی می شود؟
14. عدم پذیرش از طرف وجود نامادری و یا ناپدری سبب بی انضباطی می شود؟
15. میل به خودنمایی و ابراز وجود کودک باعث بی انضباطی می شود ؟
16. عدم درک محتوای مطالب درسی موجب  بی انضباطی می شود ؟
17. عدم انطباق مقررات مدرسه با ویژگیهای سنی کودک باعث  بی انضباطی می شود ؟
18. میل به آزادی فطری کودک سبب بی انضباطی می شود ؟
19. شخصیت معلم در بروز رفتار ناشایست موثر است ؟
20. وجود مدیران و معاونان کم سابقه سبب بی انضباطی می شود ؟
21. عجله در تصمیم گیری ها باعث بروز رفتار  بی انضباطی می شود ؟
22. عدم کمبود روابط والدین با مدرسه سبب رفتار ناشایست می گردد؟
23. فضای فیزیکی کلاس و ساختمان مدرسه باعث  بی انضباطی می شود ؟
24. اگر موردی یا پیشنهادی دارید بنویسید.

محدودیت ها و حدود مطالعه

• از لحاظ قرار دادن پرسشنامه ها در اختیار معلمین با مشکل مواجه شدیم چون با برگزاری امتحانات نوبت دوم دانش آموزان روبرو شدیم.
• عدم دقت معلمین در پاسخگویی به سوالات
• عدم همکاری بعضی از معلمین در این مورد
• عدم وجود ابراز دقیق اندازه گیری

تعاریف و اصطلاحات و مفاهیم خاص

بی انضباطی :

منظور از مشکلات انضباطی رفتاری است که بنحوی با مقررات مدرسه در تضاد بوده و نظم مدرسه را تهدید و مختل نماید از جمله این رفتارهای شایع تاخیر ورود به مدرسه ، آزار و اذیت سایر دانش آموزان ، گفتن سخنان رکیک و فحش دادن به آنها ، سخن گفتن و صدا در آوردن نابهنگام در کلاس و موقع تدریس معلم ، تخریب اموال مدرسه و … می باشد.

رفتارهای ناشایست که عبارتند از :

• الف ـ پرخاشگری :واکنش کلی نسبت به ناکامی است هرچند افراد همیشه پاسخهای پرخاشگرانه ی آشکار از خود نشان نمی دهند و آنها را در وجود خود سرکوب می کنند.
• ب ـ اضطراب : یک ناراحتی دردناک ذهنی درباره ی پیش بینی یک تهدید و یا ناخوشی در آینده است.
• ج ـ بزهکاری : بزهکار کسی است که متهم به ارتکاب رفتار ضد اجتماعی و یا قانون شکنی می باشد.
• د ـ ناکامی : عبارت است از حالت یک موجود زنده است هنگامی که ارضای رفتار برانگیخته دشوار و یا غیر ممکن می گردد و یا در راه رسیدن به یک هدف با مانعی برخورد  می کند.
• هـ ـ فرار از مدرسه: که با بزرگتر شدن کودکان بیشتر جنبه ناسازگاری پیدا می کند

متغیرها و تعاریف عملی آنها

تعریف متغیر :

واژه ی متغیر از ریاضیات و فیزیک اخذ شده لیکن در علوم اجتماعی معنای وسیعتری دارد. متغیر به صفتی اطلاق می شود که از فردی از افراد جامعه به فرد دیگر از همان جامعه تفاوت نماید به عبارت دیگر متغیر حالتی است که قابلیت جایگزینی تمام عناصر یک مجموعه به  هم پیوسته را دارد.

متغیر وابسته :

به صفت یا حالتی اطلاق می شود که تحت تاثیر متغیرهای دیگر قرار دارد و در مطالعه اجتماعی معمولاً اثر متغیر های دیگر (متغیر مستقل ) بر روی آن بررسی می شود.

متغیر مستقل :

به متغیری گفته می شود که عامل موثر یا اثر گذار در متغیر وابسته مورد نظر است.

روش های جمع آوری اطلاعات

غرض جمع آوری اطلاعات درباره ی مسئله پژوهش شرایط و عواملی است که در این تحقیق قصد مطالعه آن را داریم که پژوهش توصیفی مانند عکس برداری از ابعاد گوناگون یک ارگانیسم یا یک پدیده ی عینی است. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه که قسمتهای مختلف در آن گنجانده شده است و شامل 24 سوال 2300 سوال  بسته و یک سوال باز به عنوان پیشنهاد می باشد و در حدود 70 پرسشنامه تهیه گردیده است.

منابع داده ها

پاسخ پرسشنامه هایی که بوسیله ی دبیران مدرسه راهنمایی دارالعلم در اختیار ما قرار گرفته است و همچنین شاهدات عینی رفتارهای مختلف دانش آموزان ، مطالعات کتب روانشناسی و غیره.

روش های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها

تجزیه و تحلیل اطلاعات استخراج شده از روش آمار توصیفی و درصد گیری آماری و جداول ستونی و دایره ای انجام شده است.

توصیف ابزارها و وسایل جمع آوری داده ها

چون موضوع مورد بررسی از نوع پژوهش توصیفی نیز می باشد لذا پرسشنامه جهت دبیران مدارس راهنمایی دارالعلم و بقیه ا… در قالب 24 سوال تهیه گردیده و در اختیار آنان گذاشته شده است لازم به تذکر است که 23 سوال آن بصورت 4 گزینه ای (پاسخهای بسته ) انتخاب و یک سوال باز نیز مطرح کرده است .

علل بی انضباطی دانش آموزان در دوره ی راهنمایی

آغاز بلوغ نوجوان عملاً در دوره ی راهنمایی است و همچنین تلاش نوجوان در جهت تشخص طلبی اساسی ترین مشخصه رشد در این مرحله است به همین جهت آنچه در این دوره در درجه اول اهمیت قرار دارد تربیت عقلی نیست ، تربیت خلق و خوی یا تربیت شخصیت است.

ولی چنانچه می دانیم در دوره ی راهنمایی تحصیلی نیز مانند دوره های دیگر به تربیت عقل نوجوان توجه خاص مبذول می شود و تربیت شخصیت همچنان مورد غفلت است بنابراین اصول آموزش و پرورش در این دوره باید به وضع دانش آموزان بطور مطلوب کمک نمود.

توصیه و پیشنهادات

آنچه که می توان در این مورد پیشنهاداتی ارائه نمود زیاد می باشد لذا به چند مورد از آن اشاره می نماییم .

1. تبعیض قائل نشدن میان دانش آموزان.
2. هماهنگی داشتن رفتار و گفتار معلم.
3. توجه به شخصیت کودک.
4. نظارت مستمر والدین و مسئولین.
5. استفاده از محققین روانشناسی  در مدارس .

تاریخچه

مطالعه رفتار و تجربیات کودکان مورد توجه گروه کثیری از افراد می باشد. والدین در میان این گروه مقام اول را دارند. محبت آنان به اطفالشان سبب توجه خاص به رشد جسمانی و تکوین شخصیت آنها گردیده ، با لذتی خاص و احساس سرشار از شادمانی رشد و نمو کودکان خود را می نگرند. سایرین نیز در این علاقه مندی سهیم می باشند.

رشد و نمو کودک و نوجوان مورد توجه دانشمندان علوم مختلف قرار گرفته است و این افراد بر حسب رشته تخصصی خودشان به این کیفیت توجه نموده اند بدیهی است روانشناسان کودک و نوجوان ارتباط مستقیم و بیشتری با جنبه های مختلف رفتار و تجربه های کودکان و نوجوانان ارتباط مستقیم و بیشتری با جنبه های مختلف رفتار و تجربه های کودکان و نوجوانان داشته و در نتیجه علاقمندی زیادتری به این کیفیات نشان می دهند.

از طرفی آدمی یگانه موجودی است که برای ادامه ی موفقیت آمیز خویش باید از نیازها و توانهای بدنی و روانی خود و دیگران آگاهی کافی داشته باشد. به سخن دیگر ، انسان در جستجوی این است که چه رفتاری در برخورد او با دیگران پسندیده تر و موثرتر است و از دیگران در موارد خاصی چه انتظارهایی باید داشت؟ به گذران زندگی و بخش مهمی از خوشبختی هریک از افراد آدمی تا حدود زیادی به دیگران وابسته است. زیرا ، نظر موافق و جلب همکاری کسان در پیشرفت کارها و موفقیت فرد در جامعه دارای اهمیت فراوانی است. بنابراین امروز دانشی که ما را به دقایق کردار و کنه رفتار آدمی بخصوص ناسازگاریهای دانش آموزان و بی انضباطی آنان رهنمون می سازد روانشناسی نام دارد که به اختصار در مورد تاریخچه آن بحث می نماییم.

علم النفس یا روانشناسی که برای مطالعه جنبه های مختلف رفتار و ارتباط آنها ، با یکدیگر بکار رفته است ، ترجمه پسیکولوژی[1] (سایکولوژی ) است که در اصل از دو کلمه یونانی پسیکه[2] به معنی روح و روان و لوگوس [3]به معنای شناختن و تحقیق ، تشکیل شده است روانشناسی در طی حدود دو هزار سال با فلسفه پیوند داشت و هیچگونه لفظی بر آن وجود نداشت ، تنها در قرن 16 میلادی اصطلاح پسکولوژی (روانشناسی ) بوسیله مردی بنام رودلف گروکلینوس [4] از اهالی ماربورگ  [5](آلمان) که معلم و منطق دان بود و نام او امروزه فراموش شده است ابداع گردید . این همه این اصطلاح تا قرن هیجدهم بندرت بکار می رفت.

روانشناسی بعنوان عملی مستقل وجود نداشت و در فلسفه آمیخته بود و بدان جهت بود که تحقیقات روانشناسی جنبه ی فلسفی داشت، یعنی آرا و عقاید دانشمندان بیشتر بر نظر شخصی آنها مبتنی بود تا به دلایل و مدارک عینی و واقعی . تنها از اواخر قرن 19 بصورت یک علم تجربی به منظور مطالعه ی علمی رفتار درآمد.

مسائل مربوط به نوجوانان

بلوغ یک بیماری روانی یا یک اختلال نیست که عارض نوجوان شود و او را از کار و تلاش عاقلانه باز دارد بلکه یک جریان مربوط به شرایط رشد است که نوسانات شدیدش موجب احساس اختلال می گردد. به گفته موریس دبس : این دوره مرحله اختلال و بی نظمی  رشد است.

این دوره همیشه همراه است با ناراحتی ، بدن شل و سست ، اخلاق متغیر پسر و دختر در چنان حالی هستند که گویی با چشمان بسته بطرف آرزوهای نامعلوم رهسپارند. تحولات مربوط به بلوغ رویاها و خیالبافی های مربوط به آن ، نوعی مستی برای آن پدید می آورد که استانلی هال از آن به شراب زندگی تعبیر می کند. که چهار قرن پیش از این امیرالمومنین علی (ع) همین تعبیر را در این زمینه فرموده اند.

تعریف نوجوانی

نوجوانی دورهای از زندگی فرد را که حد فاصل پایان دوره میانسالی کودکی و آغاز بزرگسالی است تشکیل میدهد. مدت این دوره در جوامع و فرهنگهای مختلف و در سطوح گوناگون اقتصادی ، اجتماعی یک جامعه متغیر است. حتی طول آن در یک جامعه و در بین خانواده های مختلف برحسب شرایط اقتصادی و غیره ممکن است در نوسان باشد. بنابراین ماهیت دوره نوجوانی نه تنها بیولوژیکی (زیستی) بلکه اجتماعی است و آغاز آن نیز تغییرات بیولوژیکی بلوغ در دختران و پسران است. نوجوانی دوره انتقال است ، انتقال از پایان میانسالی در کودکی به آغاز بزرگسالی است. نوجوان بعلت پایگاه مبهم خویش (یعنی نه کودک و نه بزرگسال)اغلب خود را با کودکان کم سن و سالتر در خانواده با والدین و معلمان و دیگر اعضای جامعه خود در تعارض می یابد. او می خواهد دیگران بدانند که بزرگ شده است ولی احساس می کند که دیگران او را کاملاً درک نمی کنند و حتی مسئولیت کافی به او نمی دهند ، نوجوانان در مقابل عقاید و نظرات همسالان خویش حساسیت خاصی دارند و به طور کلی به داوری قضاوت آنان بیش از بزرگسالان ارج و ارزش می نهند. در خلال نوجوانی  حساسیت شدیدی نسبت به نقائص جسمی و یا شخصی و یا ویژگیهای جنسی مشاهده می شود که تا حد زیادی از هنجار انحراف دارد.

نوجوانی حساس ترین دوران زندگی

دشوارترین حیات انسان از جهت تربیتی دوره نوجوانی است. این دوره که حدود سنی  8 تا 12 سال را در بر می گیرد منطبق بر دوره دبستان و راهنمایی است. بیشترین مشکلات تربیتی در این دوره پیش می آید و اغلب در همین دوره است که فرزندان یا از دست می روند و یا در مسیر سعادت گام می نهند. این دوره مرحله انتقال از دوران کودکی به دوران نوجوانی و بزرگسالی است . نوجوان از یک سو در حال هجرت از وابستگی های دوران کودکی است و از سوی دیگر توانایی لازم را برای حل بسیاری از مسائل زندگی ندارد و همین نوسان فکری و روانی در ماندگی ، تزلزل و گاه پریشانی و ابهام را در او ایجاد می کند و آرامش روحی او را می گیرد. در این دوره آرامش دوران کودکی که ناشی از بی خبری کودک از بسیاری مسائل زندگی است دیگر در میان نیست کودک با اعتماد کامل به اطرافیان خود تکیه کرده و در سایه حمایت همه جانبه آنها به آرامش میرسد. اما پیدایش رشد فکری و بیدار شدن انگیزه های نیرومند فکری در زمینه روحی نوجوان عرصه را بر آرامش کودکان بسیار کم می نماید.

تعریف دانش آموزان ناسازگار

رفتارهای نابهنجار و غیر عادی انواع و شکلهای مختلف دارد و از علل بسیاری به وجود می آیند و این رفتارها ممکن است به صورتهایی مثل خشونت ، گوشه گیری و انزوا طلبی افراط آمیز تظاهر کند این دانش آموزان از نظر پیشرفت تحصیلی احتمالاً در برخی از موضوعات موفقند ولی اغلب حداقل در چند درس ضعیف هستند انسانها در حدود رفتار و حرکت مشخص خود با دیگران یکسان قضاوت نمی کنند آیا می دانید چرا ؟ بطور کلی اگر عملی خلاف از فردی سر بزند بسته به اینکه چه شخصی وبا داشتن چه خصوصیاتی در   مورد او قضاوت کند تعبیر و تفسیر او از رفتار خلاف نامی که به رفتار می دهد دلایلی که   برای به وقوع پیوستن آن رفتار ذکر می کند و عکس العملی که در مقابل خلافکار از خود  نشان می دهد تفاوت میکند برای مثال : نظر یک روانشناس در مورد افراد دانش آموز و راهنمایی که برای جلوگیری از فرار او توصیه می کند ممکن است کاملاً با نظر و راه حل های یک مدیر مدرسه تفاوت داشته باشد یعنی غیر عادی تلقی کردن یک رفتار تعبیر و تفسیر کردن و همچنین پاسخ به آن به نظر شخص بیننده و قضاوت کننده بستگی دارد .

بنابراین تعریف نابهنجاری رفتاری مشکل به نظر می رسد از میان تعاریف مختلفی که برای نابهنجاری یا ناسازگاریهای رفتار شده است تعریف زیر مناسب تر به نظر می رسد. ناتوانی ها و نارسایی های رفتار عبارتند از : رفتارهای گوناگون و شدیدی که تقریباً دائمی و غیر عادی هستند . این رفتارها هم شامل رفتارهای تهاجمی و هم رفتارهای افسرده ، گوشه گیری است باید به این نکته توجه داشت که افراد طبیعی نیز گاهی در برابر فشارهای اجتماعی یا روانی ممکن است رفتارهای غیر عادی نیز جای خود را به رفتارهای عادی  می دهند .

نتیجه و پیشنهادات

پس از جمع بندی مطالب ارائه شده بطور فهرست وار راه حل هایی را متذکر می شویم که مورد نظر مسئولین آموزشی کشور اسلامیمان بوده و آثار مطلوبشان را شاهد باشیم.

راه های عملی برای جلوگیری از علل بی انضباطی

1. توجه به رفتارهای فردی دانش آموزان
2. شناسایی دانش آموزانی که مشکلات خاص رفتاری و … دارند .
3. شناخت استعداد های درخشان و هدایت آنان به مدارس تیزهوشان
4. مراجعه مشاور به خانواده ها و راهنمایی و آموزش آنان.
5. تهیه مستمر طرح درس توسط معلمین.
6. علاقه داشتن معلمین به شغلشان.
7. احترام متقابل معلم و شاگرد و شاگرد و معلم به یکدیگر.
8. تبعیض قائل نشدن میان دانش آموزان.

---

[1] – Psychology

[2] – Psyche

[3] -Logos

[4] -Rodolphe Groclelus

[5] -Marbourg

• پیشگفتار

فصل اول : طرح تحقیق

• مقدمـه
• عنوان کامل موضوع تحقیق
• ضرورت و اهمیت مسئله
• هدف های کلی تحقیق
• فرضیه ها
• سوالات
• محدودیت ها و حدود مطالعه
• تعاریف و اصطلاحات و مفاهیم خاص
• متغیرها و تعاریف عملی آنها
• روش های جمع آوری اطلاعات
• منابع داده ها
• روش های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها
• توصیف ابزارها و وسایل جمع آوری داده ها
• جمعیت آماری
• جمعیت نمونه
• وسیله تحقیق
• علل بی انضباطی دانش آموزان در دوره ی راهنمایی
• بیان مجدد مسئله
• توصیف روشهای بکار گرفته شده
• خلاصه یافته ها و نتیجه گیری
• توصیه و پیشنهادات
• فهرست منابع و پیوست ها

فصل دوم : سابقه موضوع تحقیق

• برخی از ملاحظات تاریخی
• نگاهی به امور زمان

فصل سوم : مسائل مربوط به نوجوانان

• مقـدمـه
• تعریف نوجوانی
• نوجوانی حساس ترین دوران زندگی
• انگیزه ی استقلال طلبی
• مشکل تحصیل
• نوجوانی سنین 12 تا 18 سالگی
• اصول آموزش و پرورش در دوره ی راهنمایی تحصیلی

فصل چهارم : اختلالات رفتاری

• تعریف دانش آموزان ناسازگار
• نظم و انضباط نوین
• علل و عوامل بی نظمی و شلوغی دانش آموزان در کلاس
• روش های کاستن رفتارهای نامطلوب
• روش های مثبت کاهش رفتار
• تقویت رفتارهای دارای فراوانی کم
• تقویت رفتارهای دیگر
• تقویت رفتارهای ناهمساز
• سیری

فصل پنجم : رفتارهای ناهنجار نوجوانان و راههای پیشگیری و درمان آنها

• رفتارهای ناهنجار نوجوانان و راه های پیشگیری و درمان آنها
• ترس
• نگرانی
• اقدامات موثر در جهت کم کردن و یا از بین بردن نگرانی
• خشم
• عصبانیت
• احساس حقارت و خود کم بینی
• ناکامی
• تعارض
• اضطراب
• ارتباط ناکامی ، تعارض و اضطراب با یکدیگر
• شیوه های مقابله با ناکامی ، تعارض و اضطراب
• نتیجه و پیشنهادات
• منابع و ماخذ

منابع

1. بیزاری از مدرسه – ترجمه حسن سلطانی فرد
2. تعلیم و تربیت و مراحل آن – دکتر غلامحسین شکوهی
3. روانشناسی رشد – جمعی از مولفان
4. رفتارهای بهنجار و نابهنجار – دکتر شکوهی نوابی نژاد
5. مجلات رشد و ماهنامه  – تعلیم و تربیت وزارت آموزش و پرورش