فعالیت فوق برنامه و اثر آن بر موفقیت تحصیلی

یکی از عرصه‌هایی که زندگی روزمره را بازنمایی می‌کند و قدرت و مقاومت را در زندگی انسان‌ها به نمایش می‌گذارد عرصه‌ی فراغت است.

فراغت عرصه‌ای است که اختیار و آزادی انسان‌ها در آن عرصه بیشتر قابل اعمال است. در نتیجه برخلاف کار که انضباط بیشتری را ایجاب می‌کند، فضای مناسبی برای مقاومت در برابر رویه‌های فرهنگی جا افتاده و برای پدید آوردن روال‌ها و کردارهای جدید است. از این روست که گفته‌اند فراغت می‌تواند فرهنگ ایجاد کند و هویت افراد را اشکار سازد.

برخی از پژوهشگران بر این باورند که پدیده  فراغت در سرتاسر تاریخ زندگی بشر وجود داشته و خاص زمان مشخصی نیست . اما برخی دیگر فراغت را پدیده‌ای می‌دانند که با تمدن صنعتی پیوند دارد و معتقدند که دارای دو ویژگی و شرایط خاص است که عبارتند از:

1. تحت ‌تاثیر مراسم اجباری و الزامات فرهنگی و اجتماعی نیست، بلکه با اراده و اختیار فرد سپری می‌شود. (براون ،1996 صفحه 92)
2. از سایر فعالیت های ضروری زندگی روزمره نظیر خوردن متفاوت است. (دومازیه، 1372، صفحه 56)

چنانچه این دو شرط ملاک باشد، اوقات فراغت در جوامع بیش پیش صنعتی وجود نداشته زیرا افراد در گذراندن فراغت خود نظیر تفریحات و سرگرمی نوعی تابع الزامات فرهنگی اجتماعی بوده اند.(فکوهی، ناصر 1382). واقعیت آن است که امروزه وجود و اهمیت بخشی به آن هم نتیجه‌ی رشد صنعت و هم نتیجه‌ی جامعه‌ی مصرفی بوده است فعالیت های اوقات فراغت امروزه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی از آن به مثابه آینه فرهنگ جامعه یاد می‌کنند. به این معنی که چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه تا حد زیادی معرف ویژگی‌های فرهنگ آن جامعه است و از این نظرگاه،  کوشش برای شناسایی چگونگی‌گذران اوقات فراغت در یک جامعه یا یک گروه اجتماعی حائز اهمیت ویژه‌ای است. (چگونگی پرداختن به فعالیت‌های فراغت در بین جوانان و نوجوانان ،شریفیان، مسعود، صفحه 5)

بیان مساله

اوقات فراغت بخشی از ساعات زندگی روزمره ی انسانهاست که فارغ از کار و تعهدات شغلی به آن می پردازند. همچنین به زمانهایی اطلاق می شود که افراد کار ضروری برای انجام ندارند و معمولا در این مواقع جهت تفریح و سرگرمی و رفع خستگی تمایل به انجام فعالیت های فرحبخش  و نشاط آور دارند. در تحقیق حاضر اوقات فراغت در محدوده ی جوانان مطرح می شود. چرا که نزدیک به 2 میلیون نفر از جوانان آینده ساز کشور را قشر دانشجو تشکیل می دهند. و این دانشجویان در فردایی نه چندان دور به عنوان مدیر، پزشک ، معلم و … به کار و فعالیت می پردازند. پس طبیعیست که نحوه گذراندن اوقات فراغت این قشر نسبت به دیگر افراد جامعه حساسیت و اهمیتی مضاعف پیدا کند. به طور کلی می توان گفت که در عین حال که کار کرد اوقات فراغت در وجوه رفع خستگی و تفریح و سرگرمی اموری غیر قابل انکار هستند، عنایت به کارکرد دیگر آن که باعث پیشرفت تحصیلی نیز شود حائز اهمیت ویژه ای است. البته باید در نظر داشت که این کارکرد مورد انتظار اوقات فراغت است و چه بسا که گذران اوقات فراغت به گونه ای باشد که خلاف چنین انتظاری رخ نماید.

سوال های اساسی که در این پژوهش مطرح می شود بدین قرارند:

1. انواع فعالیت های فوق برنامه ی دانشجویان در طول سال تحصیلی چیست؟
2. نوع فعالیت ها چه تاثیری بر موفقیت تحصیلی دانشجویان دارد؟
3. انگیزه ی دانشجو از انجام فعالیت های فوق برنامه چیست؟
4. میزان رضایت دانشجویان از این فعالیت ها به چه میزان است؟
5. پایگاه اجتماعی دانشجویان چه تاثیری بر میزان و نوع این فعالیت ها دارد؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

از آن‌جا که مقوله‌ی فوق برنامه یک پدیده‌ی دوسویه است از یک طرف در نظر عده‌ای معمولاً زمانی‌که به فعالیت‌های فوق برنامه اختصاص داده می‌شود در برنامه‌ی جوانان سهم عمده‌ای دارد و همچنین بازتاب‌های متفاوتی دارد. فعالیت‌های فوق برنامه اعم ازآ موزشی و غیرآموزشی در برنامه‌ی جوانان قرار می‌گیرد. بحث بر سرتاثیر این فعالیت‌ها بر موفقیت تحصیلی است. یعنی این‌که چگونه این فعالیت‌ها می‌توانند منجر به موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیل شوند. با توجه به این‌که رویکرد آموزش سنتی معمولاً به گونه‌ای بود که فعالیت‌های فوق برنامه‌ها محدود و اصولاً زمانی بر آن قائل نمی‌شود و در سال‌های اخیر توجه به این فعالیت‌ها در برنامه‌های آموزشی بیشتر شده است، بررسی اصولی این فعالیت‌‌ها و تاثیر آن‌ها بر تحصیل راهگشا می‌نماید. عده‌ای معتقدند زمانی‌که معمولاً به این کلاس ها اختصاص داده می‌شود. گاهاً سبب کم‌کاری در برنامه‌‌های آموزشی اصلی می‌شود و بنابراین به این فعالیت‌ها به صورت معمولاً مکمل می‌نگرد بلکه حتی دلایلی هستند که در جای خود قابل بحث است و با ذکر این دلایل معتقد به تاثیر این فعالیت‌ها بر عملکرد تحصیلی جوانان هستند. با توجه به ا ین جریان دو سویه سعی شده است تا در این پژوهش با تعبیراتی فعالیت‌ها و نشان دادن آن با عملکرد تحصیلی به تاثیر آن بر موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیل پی‌ببریم.

اهداف تحقیق

در این پژوهش هدف اصلی:

تاثیر فعالیت‌های فوق برنامه بر موفقیت‌های تحصیلی دانشجویان است.

اهداف فرعی

1. بررسی انگیزه‌ها و علل شرکت یا عدم شرکت دانشجویان در فعالیت‌های فوق برنامه
2. تعیین میزان رضایت دانشجو از فعالیت‌های فوق برنامه
3. تعیین نوع فعالیت‌های فوق برنامه انجام شده در طول سال تحصیلی
4. توصیف ارتباط بین جنسیت، وضع تاهل، دوره‌ی تحصیلی،‌ سکونت، پایگاه اجتماعی، رضایت فردو انگیزه وی با فعالیت‌های فوق برنامه

تعریف مفاهیم و اصطلاحات

تعریف اسمی

اوقات فراغت

اوقات فراغت را می‌توان مهمترین و دلپذیرترین اوقات آحاد بشر دانست. این اوقات مستعد است که برای مومنان لحظه‌های نیایش با معبود، برای عالمان دقایق تعمق و تفکر و برای هنرمندان زمان ساختن ابداع باشد و در عین حال برای عده‌ای نیز این اوقات به جای فراغت ملال‌آورترین لحظه‌هاست.

(شریفیان، محمود،چگونگی پرداختن به فعالیت‌های فراغت بین نوجوانان وجوانان،ص5)

اوقات فراغت در لغت

واژه‌ی اوقات فراغت خود از دو کلمه‌ی اوقات و فراغت ترکیب شده است و ضروریست که قبل از بیان تعریف مفهوم آن به معنای لغوی این دو کلمه اشاره‌ای داشته باشیم.

اوقات در لغت

وقات را در لغت به معنی جمع کلمه‌ی وقت، هنگام‌ها، روزه‌گارها، ساعات و ازمنه. (مین، محمد، فرهنگ فارسی، ج 1، ص 404)

و در فرهنگ عمید اوقات به معنی: جمع وقت، هنگام‌ها، گاه‌ها و زمان‌ها آورده شده است. (3) (عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ص 173)

دکتر محمد معین معانی بیشتر و دقیق‌تری برای وقت بیان نمود است که عبارتند از

• تعدادی از زمان که برای امری فرض شد.
• مقداری از زمان که برای امری فرض شد.
• هنگام
• عهد، عصر
• فصل
• موقع، مقام (معین، محمد فرهنگ فارسی، ج 4، ص 50ـ44)

در میان معانی که برای وقت بیان شده است زمان بیشترین کاربرد و نزدیک‌ترین مفهوم را به وقت دارد (نشان می‌دهد). در زمان پدیده‌ای‌ست که همه‌ی موجودات عالم هستی متاثر و نیازمند به آن هستند از خلقت و آفرینش آن‌ها گرفته تا مرگ و نیستی.

فراغت در لغت

فراغت در لغت به معنی آسودگی و آسایش است و معمولاً در مقابل اشتغالات و درگیری‌های روزمره که نوعاً موجب خستگی می‌شود به کار می‌رود. (شریفیان، معسود چگونگی پرداختن فعالیت‌های فراغت بین نوجوان و جوانان، ص 3)

در تعریف دیگری آمده است که:

فراغ در لغت به معنی آسودگی و آسایش، آسوده شدن از کار و آزد بودن از کار روزانه معنی می‌شود(صافی،قاسم،تحقیقی در زمینه کاربرد زمان فراغت دانشجویان دانشگاه تهران،صفحه5).

در فرهنگ معین در مقابله‌ی کلمه‌ی فراغت این معانی آمده است:

فراغ: 1ـ پرداختن از فراغ 2ـ آسایش، استراحت، آسودگی، آرامش 3ـ بی‌اعتنایی وارستگی 4ـ فرصت و مجال (معین محمد، فرهنگ فارسی، جلد 2، صفحه 2504).

موفقیت در لغت:

فرهنگ عمید موفقیت را این‌گونه تعریف کرده، پیروزی، کامروایی، کامیابی، به خواسته‌های خود رسیدن، سبقت گرفتن از افراد هم سطح (عمید، حسن فرهنگ فارسی عمید،جلد2 )

موفقیت تحصیلی

هنگامی که محصلین از هم ردیفان خود سبقت بگیرند تا به وضعیت بهتری دست یابند، به موفقیت تحصیلی رسیده‌اند.(اوقات فراغت و شکل گیری شخصیت فرهنگی در دبیرستان های تهران، ناصر فکوری- انصاری مهابادی، فرشته ، 1376)

پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور

چگونگی اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه اصفهان با تاکید بر فعالیت‌های ورزشی، مولف:‌مهدی صباغ لنگرودی،1381.

هدف از این پژوهش تعیین میزان اوقات فراغت دانشجویان و فعالیت‌ها‌ی جاری و همچنین فعالیت‌های مورد علاقه آنان در اوقات فراغت و به علاوه نگرش دانشجویان  نسبت به فعالیت‌های ورزشی ذکر شده است.

جامعه‌ی آماری این پژوهش دانشجویان پسر دوره کارشناسی دانشگاه اصفهان در نیمسال دوم تحصیلی 77-1376 هستند. ابزار اندازه‌گیری این پژوهش،‌ پرسشنامه‌ی غیراستانداردی بوده و برای تجزیه و تحلیل جمع آوری شده از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است.

نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که 26 درصد دانشجویان 3 تا 4 ساعت در روز اوقات فراغت دارند و در میان فعالیت‌های فراغتی جاری، فعالیت‌های ورزشی در اولویت نخست قرار دارد و حتی در صورت فراهم بودن انواع امکانات فراغتی نیز این یافته صدق نموده و دانشجویان علاقه‌مند به ورزش کردن هستند. 45 درصد دانشجویان از نحوه‌ی گذران اوقات فراغت خود راضی نیستند و 38 درصد دانشجویان کمی راضی، 16 درصد راضی و 1 درصد کاملاً راضی هستند. 78 درصد دانشجویان در طول شبانه‌روز 10 دقیقه ورزش می‌کنند. 73 درصد دانشجویان بدون مربی و 27 درصد با مربی به ورزش می‌پردازند. 55 درصد ورزش را وسیله‌ای عالی و 34 درصد نیز وسیله‌ای خوب جهت سپری کردن اوقات فراغت اعلام کرده‌اند و کسب نشاط و لذت در میان عواملی که ورزش کردن به دنبال خواهد داشت در اولویت قرار دارد.

نحوه‌ی گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه کشور با تاکید بر فعالیت‌های ورزشی، مولف فریدون تندنویس 1376.

هدف از این پژوهش تعیین میزان اوقات فراغت دانشجویان دختر و پسر دانشگاه‌های ایران در طول ترم تحصیلی و تعطیلات تابستانی و نوع فعالیت‌های فراغتی جاری و مورد علاقه‌ی آنان و همچنین موقع و محل گذراندن اوقات فراغت و نقش فعالیت‌های ورزشی در این اوقات است. جامعه‌ی آماری این پژوهش 6 درصد از دانشجویان دختر و پسر دوره‌ی کارشناسی 37 دانشگاه تحت پوشش وزارت فرهنگ و آموزش عالی (به تعداد 10485 از 25 استان کشور به طور تصادفی انتخاب و پرسشنامه میان آنان توزیع گشت.

یافته‌های این تحقیق نشان گر آن است که میزان اوقات فراغت دانشجویان در طول نیمسال تحصیلی تا 4 ساعت و در تابستان‌ها 3 ت 8 ساعت است. زمان فراغت بعد از ظهرها و شب‌ها و محل گذراندن آن، خوابگاه، منزل و دانشگاه ذکر شده است. تلویزیون، مطالعه و هم‌صحبتی و ورزش چهار فعالیت‌ جاری و ورزش، مطالعه و کامپیوتر از فعالیت‌های فراغتی مورد علاقه و جایگاه ورزش در فعالیت‌های فراغتی پسران در مرتبه سوم و برای دختران در مرتبه نهم بوده است. 50/15 درصد پسرن و 318 درصد دختران ورزش نمی‌کنند. رشته‌‌های ورزشی دختران به ترتیب پیاده‌روی، نرمش، دویدن، بدنسازی و تنیس روی میز، والیبال است. و برای پسران به ترتیب فوتبال، نرمش، دویدن، بدنسازی و تنیس روی میز است.

رشته‌های ورزشی والیبال، و تنیس روی میز در تمامی دانشگاه‌های مورد مطالعه به شکل فعال وجود دارد. ولی فوتبال 9/96 درصد، بسکتبال 9/93 درصد و شنا 8/81 درصد از دانشگاه‌های مورد مطالعه وجود دارد.

بررسی میزان علاقه‌مندی و تعیین اولویت‌های مورد علاقه دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی  در خصوص فعالیت‌های فوق برنامه، شورای عالی انقلاب فرهنگی (شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی 1379)

هدف کلی این پژوهش تعیین میزان علاقه‌مندی و اولویت‌های مورد علاقه دانشجویان دانشگاه‌هایی علوم پزشکی کشور در خصوص فعالیت‌های فوق برنامه می‌باشد. جامعه‌ی آماری این تحقیق کلیه دانشجویان سال تحصیلی 79-78 می‌باشد. واحد نمونه‌گیری فرد است.

در این پژوهش میزان علاقه‌مندی دانشجویان به فعالیت‌های مختلف فوق برنامه سنجیده شده و رابطه آن با متغیرهای مستقل تحقیق مورد آزمون قرار گرفته است. در بخش اول طرح، میزان علاقه‌مندی به فعالیت‌های ورزشی دانشجویان بررسی شده در بخش‌های بعدی میزان علاقه‌مندی به شرکت در اردوها، فعالیت‌های هنری، فعالیت‌های قرآنی، مطالعه کتاب‌های غیردرسی، فعالیت مذهبی و عضویت در تشکل‌های اسلامی دانشجویی مورد بررسی قرار گرفته است.

براساس نتایج تحقیق در خصوص فعالیت‌ها و رشته‌های ورزشی پاسخگویان به ترتیب به ورزش‌های شنا، فوتبال بدنسازی، والیبال، تنس، بسکتبال، شطرنج و کشتی را فعالیت ورزشی مورد علاقه خود انتخاب نموده‌اند.

در حوزه‌ی هنر: به ترتیب رشته‌های موسیقی، تئاتر، خوش‌نویسی و شعر و صنایع دستی را به عنوان فعالیت‌های هنری مورد علاقه خود دانستند.

در عرصه‌ی فعالیت‌های قرآنی به ترتیب قرائت قرآن ـ تفسیر ـ تواشیح ـ حفظ و تجوید تراجیح داده‌اند.

در خصوص مشارکت در تشکل‌های فرهنگ به ترتیب کانون فرهنگی ـ انجمن اسلامی بسیج ـ نهاد نمایندگی و جهاد دانشگاهی را ترجیح داده‌اند.

بررسی نحوه‌ی گذران اوقات فراغت دانشجویان پسر دانشگاه‌های آزاد اسلامی جنوب خراسان با تاکید بر جنبه تربیت‌ بدنی، مولف: علی‌اصغر محمدی 1381.

مطابق با نتایج این پایان‌نامه 8711 درصد از جامعه‌ی آماری دارای اوقات فراغت هستن و 11 و 10 درصد در این زمینه پاسخ منفی داده‌اند. در این میان 31/35 درصد بیش از 3 ساعت و 1/12 درصد کمتر از 1 ساعت اوقات فراغت داشته‌اند و زمان فراغت 18/52 درصد شب‌ها و 18/27 درصد بعد ازظهرها و 19/4 درصد صبح‌ها بوده است. 27/40 درصد روز ویژه‌ی را جهت گذراندن اوقات فراغت در نظر نگرفته و 41/23 درصد نیز یک روز در هفته را در نظر گرفته‌اند. گذران اوقات فراغت با دوستان 2/49 درصد را شامل شده و 15/30 درصد با افراد خانواده‌ و 66/16 درصد به تنها یی اوقات فراغت خود را می‌گذرانند 33/58 درصد بر این باورند که ورزش تاثیر مثبت بر فعالیت‌های آموزشی داشته و 93/7 درصد نیز این تاثیر را منفی ذکر کرده‌اند.

پژوهش های انجام شده در خارج از کشور

ژوزف دومازیه (Jozef dumazieh  )  ، فراغت در شهر ، 1966

وی پژوهشی بر روی نوجوانان 14 تا 20 ساله با هدف نحوه ی گذران اوقات فراغتشان انجام داد .

نتایج این تحقیق نشان داد که 79 درصد آنان وقت گذرانی های خارج از خانه را بر وقت گذرانی های داخل خانه ترجیح می دهند . و فقط 21 درصد تنها در خانه ماندن را به گردش رفتن ترجیح داده اند . از این تعداد 56 درصد هنگام ماندن در منزل مطالعه می کنند – 5 درصد صفحه ی گرامافون گوش می کردند . 21 درصد تلویزیون تماشا می کردند و 3 درصد رادیو گوش می کردند.

ژوزف دومازیه در این پژوهش ها به این نتیجه رسیده است که در بیشتر تحقیقات ، اوقات فراغت به عنوان عامل تعیین شونده مطالعه شده است تا عامل تعیین کننده به عبارت دیگر تاثیر عوامل مختلف چگونگی گذران اوقات فراغت طبقه خاصی بررسی شده است . اما تاثیر روزافزون فراغت بر کار و روابط اجتماعی ، ساخت اجتماعی و فرهنگ نادیده گرفته شده است.

محققان دانشگاه مری لند در اطلاعات ملی آمریکا بر روی حدود 30 هزار فرد بالغ در مورد اوقات فراغتشان تجزیه و تحلیل انجام داده اند .

این محققان الگوی فعالیت را در افراد شاد و کسانی که کمتر شاد بودند ارزیابی کردند . این تحقیق با عنوان پژوهش های جامعه ی عمومی از سال 1975 تا 2006 انجام گرفتند . این پژوهشگران دریافتند افراد شاد به لحاظ اجتماعی فعال تر هستند و بیشتر در برنامه های مذهبی شرکت می کنند و بیشتر روزنامه می خوانند به علاوه این تحقیق نشان داد که تماشای تلویزیون در مقایسه با سایر فعالیت های تفریحی نیاز به فعالیت و تحرک کمتری دارد . بینندگان تلویزیون نیازی ندارند که به جایی روند . لباس مناسب بپوشند ، در اجتماعات شرکت کنند ، برنامه ریزی کنند ، انرژی مصرف کنند یا هر نوع کار دیگری انجام دهند ، این تحقیق نشان داد 51 درصد از مردم غمگین مایل هستند که زمان اضافی و ناخواسته بیشتری داشته باشند .

بررسی آراء و اندیشه‌های صاحبنظران

در عصر ما اندیشه درباره فراغت کم و بیش با پیدایش جامعه‌شناسی فراغت، یعنی دانشی که در نظر دارد این مسائل را به وسیله‌ی روش‌های علمی مورد بررسی قرار دهد و تفکری سازمان یافته ایجاد کند، مرتبط است.

جامعه‌شناسان برای فراغت به معنی امروزی دو شرط قائلند. اول آن‌که فعالیتی باشد فارغ‌ از اجبارهای اجتماعی، مذهبی و عمومی که در آن نوعی گزینش یا انتخاب آزاد مطرح است. دوم این‌که کاری که از آن فرد معیشت خود را تامین می‌کند از سایرفعالیت‌ باید جدا باشد. (پزشکیان، نسرین، رابطه گذران اوقات فراغت با بزهکاری نوجونان کانون اصلاح و تربیت پایان نامه کارشناسی ، 1354، صفحه 27)

نظر جامعه‌شناسان امروز این است که فراغت واقعیتی است کاملاً تازه که در بافت جامعه صنعتی پدید آمده است و آن را نی‌توان با بیکارگی قرون قبل مقایسه کرد. تصور می‌شود که جامعه‌شناسی فراغت به عنوان امرای ضروری مطرح است زیرا دانشی است که می‌خواهد مسائل واقعی تحولات حوزه‌ی کار و شیوه‌ی زندگی را مطالعه کند. ( اسدی علی ، فراغت ، تعاریف ،دیدگاه ها ، سمینارملی رفاه اجتماعی ، 22-18 اسفند 1352 ، کمیته گذاران اوقات فراغت ، سازمان برنامه و بودجه، صفحه 2)

جامعه‌شناسی فراغت در آمریکا پدیدار شد و مراحل رشد خود را در آن‌جا گذراند. در ربع دوم قرن بیستم بود که روش‌های تجربی مطالعه افکار عمومی در آمریکا بکارگرفته شد. در سال 1925 “لیند” کوشش کرد که فرهنگ آمریکایی را با روش‌های قوم‌شناسی مطالعه کند. او شهر درجه دومی را برای این کار انتخاب کرد و بعد در سال 1935 که همین بررسی را تکرار کرد متوجه شد که در ظرف این ده سال با وجود رشد فراغت‌های تازه، تغییر چندانی در زندگی آمریکایی پدید نیامده است. در سال 1935 قانون کار، ساعات کار هفتگی را به 40 ساعت تقلیل داد ولی غالب کارگران می‌بایست دو برابر کار کنند. این وضع تا بعد ا جنگ جهانی ادامه یافت. بعد از جنگ جهانی دوم درهای رفاه به سوی آمریکایی‌ها گشوده شد. سطح زندگی بالا رفت، تلویزیون به خانه‌ها رسوخ کرد و شهرکهای اقماری پدید آمد.

جامعه‌شناسی فراغت در این دوره، رشد شایانی پیدا کرد. کتاب “رایزمن” به نام “توده تنها” بشارت دهنده‌ی اساسی در گذران اوقات فراغت بود. رایزن من برای اولین بار این تز را مطرح کرد که تنها زمان فراغت است که به انسان این فرصت را می‌دهد تا به صورتی آزادنه با جامعه مصرفی خود را سازگار سازد.

روش تحقیق

روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی است که اطلاعات آن از طریق پرسشنامه گردآوری شده است .

نتیجه گیری

1. فرضیه رابطه ی معنادار بین دوره ی تحصیلی ومیزان شرکت درفعالیتهای فوق برنامه رد می شود.
2. فرضیه رابطه ی معنادار بین وضعیت تاهل و میزان شرکت در فعالیت های فوق برنامه تائید می شود.(دانشجویان مجرد بیشتر از دانشجوجان متاهل به فعالیت های فوق برنامه می پردازند)
3. فرضیه ی رابطه ی معنادار بین نوع فعالیت های فوق برنامه و موفقیت تحصیلی رد می شود . بدین معنا که نوع فعالیت ها با موفقیت تحصیلی رابطه ندارد .
4. فرضیه ی رابطه ی معنادار و مستقیم بین پایگاه اجتماعی و نوع و میزان شرکت در فعالیت های فوق برنامه رد می شود . (پایگاه اجتماعی تاثیری بر نوع و میزان شرکت در فعالیت ها ندارد ) .
5. فرضیه ی رابطه ی بین معنادار و مستقیم انگیزه شرکت در فعالیت های فوق برنامه با میزان شرکت در این فعالیت ها تاثیر می شود . (هر چه انگیزه ی فرد از فعالیت ها بیشتر باشد بیشتر به فعالیت های فوق برنامه می پردازد . )
6. فرضیه ی رابطه ی معنا دار و مستقیم بین میزان رضایت از شرکت در فعالیت های فوق برنامه با میزان شرکت در فعالیت ها تایید می شود .
7. فرضیه ی رابطه ی معنا دار و مستقیم و معنا دار بین میزان رضایت از شرکت در فعالیت های فوق برنامه و موفقیت تحصیلی تاثیر می شود .

فصل اول

• مقدمه
• بیان مساله
• اهمیت و ضرورت تحقیق
• اهداف تحقیق
• تعریف مفاهیم و اصطلاحات

فصل دوم : پیشینه ی پژوهش

• پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور
• پژوهش های انجام شده در خارج از کشور

فصل سوم

• بررسی آراء و اندیشه‌های صاحبنظران
• چارچوب تئوریک
• فرضیات تحقیق
• مدل تحلیلی تحقیق

فصل چهارم : مبانی

• روش تحقیق
• جامعه‌ی آماری
• واحد تحلیل
• شیوه‌ی نمونه‌گیری
• حجم نمونه
• تعریف عملیاتی مفاهیم
•  اعتبار (validity) و پایایی (reliability)

فصل پنجم : یافته ها

• تحلیل تک متغیره
• تحلیل های دو متغیره

فصل ششم : نتیجه

• نتیجه گیری
• فهرست منابع
• ضمائم

منابع

1. صافی، قاسم، تحقیقی در زمینه کاربرد زمان فراغت دانشجویان دانشگاه تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ خوشه، (1354).
2. شریفیان،محمود،چگونگی پرداختن به فعالیت‌های فراغت بین نوجوانان و جوانان،انتشارات دبیرخانه شورای عالی،چاپ علامه طباطبایی،(1376).
3. رفیع‌پور، فرامرز، جامعه‌ی روستایی و نیازهای آن، انتشارات تهران.پاییز(1364).
4. نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر تالیفات جورج رتیزر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران چاپ علمی(1374).
5. فرهنگ عمید، عمید حسن، چاپخانه سپهر، تهران( 1374).
6. تورکیلدسن، جرج، اوقات فراغت، ترجمه‌ی عباس اردکانیان، انتشارات نوربخش (1382).
7. دو مازیه، ژوزف ،زمان فراغت از دیدگاه تاریخی و جامعه شناسی ترجمه م آدینه، مجله فرهنگ و زندگی، شماره 12، 1352.
8. رفیع‌پور، فرامرز کندوکاوها و پنداشته‌ها، شرکت‌ سهامی انتشار، چاپ پانزدهم،( 1364).
9. مجدی، علی‌اکبر، بررسی میزان مطالعه‌ی غیردرسی دانشجویان دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی و عومل موثر بر آن، طرح پژوهشی( بهار 1381).
10. پزشکیان، نسرین، رابطه‌ی گذراندن فراغت با بزهکاری نوجوانان کانون اصلاح و تربیت (پایان‌نامه‌ی نامه‌‌ی کارشناسی) 1354.
11. اسدی، علی: فراغت، تعاریف، دیدگاه‌ها، سمینار ملی رفاه اجتماع کمیته گذران اوقات فراغت، سازمان برنامه و بودجه، (اسفند )1352.
12. ساروخانی، باقر: جامعه‌شناسی ارتباطات، موسسه اطلاعات انتشارات تهران( 1371).
13. معین محمد،فرهنگ فارسی ،(1374 )
14. عظیمی،مژگان،نحوه گذران اوقات فراغت شهروندان شهر مشهد،طرح پژوهشی،(اسفند 1379  )
15. نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان کشور با تاکید بر فعالیت ورزشی،فریدون تندنویس، پایان نامه دکترا(1376)