تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس دانش آموزان

هدف از پژوهش حاضر،‌ مطالعه تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس کودکان بوده است. تحقیق با شرکت 200 نفر دانش‎آموزان پسر و دختر از هر کدام 100 نفر از بین 4 مدرسه راهنمایی شهرستان ایلام که بطور تصادفی انتخاب شده بودند انجام گرفت. تعداد آزمودنی ها از هر مدرسه 50 نفر بوده است. دانش‎آموزان پرسشنامه عزت نفس و پرسشنامه بدرفتاری والدین را همزمان تکمیل کردند. بررسی‎هایی که در ارتباط با هدف این تلاش تحقیقی بود نتایجی بدست داده است که عبارتند از:

• الف) ضریب همبستگی بین بدرفتاری والدین و عزت نفس کودکان «کل نمونه» 27/0- است که در سطح 1/0 معنی‎دار بوده است.
• ب) ضریب همبستگی بین بدرفتاری والدین و عزت نفس کودکان در بین دخترها 245/0- است که در سطح 5% معنی‎دار بوده است.
• ج) ضریب همبستگی بین بدرفتاری والدین و عزت نفس کودکان در بین پسرها 56/0- است که در سطح 1% معنی‎دار بوده است.
• د) تفاوت تاثیر بدرفتاری والدین بر پسرها و دخترها به وسیله آزمون ‎t بررسی شد که نشان داد میانگین تاثیر بدرفتاری والدین بر پسرها بیشتر از دخترهاست این تفاوت در سطح 1/0 معنی‎دار بوده است.
• هـ) تفاوت میانگین‎های عزت نفس در دختران و پسران معنی‎دار نیست.

مقدمه

مطالعه پیرامون نحوه رفتار والدین و ویژگیهای فرزندان موضوع بسیاری از تحقیقات علمی در کشورهای مختلف جهان بوده است از جمله موارد مهم و اساسی در این تحقیق ویژگی عزت نفس کودکان در رابطه با بدرفتاری والدین آنها است.

بدون تردید خانواده عمده‎ترین و موثرترین نقش را در فرایند شکل‎گیری شخصیت برای ایجاد حس عزت نفس در کودکان دارد. در خانواده‎ای که صمیمیت، محبت، مهربانی وجود دارد کودک می‎تواند هم عزت نفس بالایی داشته باشد و هم تغییرات مطلوب در شخصیت او ایجاد گردد. از یک سو کودک می‎تواند با اطمینان به شخصیت خود با مشکلات روبرو شود و از سوی دیگر، بدون داشتن اضطراب و تشویش رفتارهای نامناسب خود را مورد تردید قرار داده و سعی می‎کند آنها را به نحو مطلوب تغییر دهد. شکل‎گیری بنیادین عزت نفس در کودکان متاثر از فضای کلی خانواده است.

می‎دانیم که اگر گویا فضای کل خانواده هر حرکت و رفتار کودک را علی‎رغم نادرست بودن پذیرا باشند، کودک به احتمال زیاد دچار اختلال رفتار می‎گردد زیرا تفاوت بین رفتارهای درست و غلط را نمی‎داند و از دیگران نیز انتظار دارد که همچون مادر و پدر هرگونه رفتار او را به گرمی و صمیمیت بپذیرد و چون چنین چیزی مقدور نیست مشکلات و درگیری‎های اجتماعی او آغاز می‎گردد. در نقطه مقابل خانواده‎هایی وجود دارند که رفتارهای کودک را نمی‎پذیرند و در حقیقت دائماً در حال طرد کودک خود هستند در چنین فضای خانوادگی کودک نمی‎داند چه چیزی باعث قبول و تشویق از طرف دیگران می‎گردد و کودک در هر امری دچار بلاتکلیفی است.

عزت نفس مبتنی بر ارزیابی قضاوتهایی است که شخص درباره خصوصیات خود به عمل می‎آورد. روانشناسان و جامعه‎شناسان عزت نفس را از شخصیت و هسته مرکزی سازگاری اجتماعی می‎دانند «اسلامی نسب، 1373».

تحقیقات انجام شده بر ارتباط متقابل بین عزت نفس فرد و تصور فرد از توانائیهای خود تاکید دارد بدین معنا که اگر عزت نفس کاهش یابد، احساس ضعف و ناتوانی در فرد ایجاد می‎شود و بالعکس با افزایش اعتماد به نفس احساس توانمندی به وجود می‎آید.

خانواده‎ها یا والدینی که بطور مستمر کودکان خود را مورد حمایت قرار می‎دهند، با آنها گرم و صمیمی‎اند و کنترل منطقی و متعادل را اعمال می‎کنند، در فرزندان خود اشتیاق ابراز رفتارهای اجتماعی قابل قبول را ایجاد می‎کنند و زمینه را برای بروز استعدادها و توانائیهای کودکان و نوجوانان خود فراهم می‎آورند. برعکس والدین آسان گیر که از کنترل کودکان خود پرهیز می‎کنند، کودکان آنها اشتیاقی ندارند که از رفتارهای قابل قبول و معیارهای تعریف شده گروه‎های مختلف جامعه اطاعت کنند.

والدینی وجود دارند که کارهای کودکان خود را در دوره طفولیت و کودکی به گونه صحیح کنترل نمی‎کنند، در نتیجه در دوره نوجوانی و جوانی از درونی ساختن اخلاقیات و ارزشها در آنها عاجز می‎مانند. این گروه دیر دست به کار می‎شوند و فقط در دوره جوانی اقدام به کنترل جوانان خود می‎کنند، دوره‎ای که مداخلات دیروقت والدین و اختلافات ایجاد شده جوانان را به سوی کژرفتاری اجتماعی و انحرافات اخلاقی سوق می‎دهد.

بیان مساله

یکی از نیازهای اصلی و اساسی انسان احساس ارزش نسبت به خود و یا بطور کلی عزت نفس ‎(self esteem) می‎باشد در واقع برخوردار از این احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس است که برای انسان به مانند یک سرمایه و ارزش حیاتی به حساب آمده و از جمله عوامل مهم و عمده در امر شکوفایی استعدادها و خلاقیت در انسانها محسوب می‎گردد این احساس ارزش بخشی از خودپنداره ‎(self concept) انسان می‎باشد که شامل تصویر خود از خود و احساسی که او نسبت به خویشتن دارد و درجه پذیرش و تایید شخص نسبت به خویش می‎باشد. نوع نگرش انسان نسبت به خودش، براساس تجربیاتی است که از نگرش دیگران و ارزیابی آنها نسبت به شخصیت خودش دارد (میرزابیگی، 1373).

توجه پژوهشگران به عامل عزت نفس تا آنجا که مورد تحقیق قرار گرفته که بسیاری آن را به عنوان یک نیازمهم و اساسی در وجود افراد با ابعاد فردی و اجتماعی تلقی نموده‎اند در این زمینه می‎توان به افرادی چون: آدلر 1930، آلپورت 1937، مورفی 1947. مزلو 1970، راجرز و سالیوان 1959 اشاره نمود. (بیابانگرد، 1373، ص 11)

نقش خانواده در میزان عزت نفس براساس تحقیقات انجام شده قبلی اثبات شده است حال اگر والدین به گونه‎ای رفتار کنند که کودک آزرده خاطر شود در این صورت عزت نفس کودک پایین می‎آید. زیرا یکی از راه‎های ارضای نفس، تکریم افراد و توجه به شخصیت آنهاست.

فردی که در محیط خانواده به اندازه کافی مورد احترام و پذیرش واقع شود و عزت نفس وی بطور مطلوب ارضاء گردد روحیه‎ای طبیعی و روان و معتدل خواهد داشت. برعکس فردی که از پدر و مادر احترام و تکریم ندیده و والدین با او بدرفتاری داشته‎اند عزت نفس او پایین شکل می‎گیرد و کودک در خود احساس پستی و حقارت کرده و شکست خورده و افسرده خواهد شد و به صورت مستقیم و غیرمستقیم دچار مشکلات و اختلالات رفتاری و شخصیتی می‎گردد هیلز و کوپر اسمیت گزارش می‎دهد دختران و پسرانی که از عزت نفس بالایی برخوردار بودند والدین پذیرنده، خوش برخورد، بامحبت و خونگرم داشته‎اند. (بوشهری، 1373، ص 23).

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس کودکان دختر و پسر می‎باشد و قصد بر آن است که آیا رابطه‎ی بین این دو وجود دارد یا نه. در مکتب اعتقادی اسلام نیز توجه بارزی به ارزشمند بودن انسان و ایجاد یک تصور مطلوب و ارزشمند در انسان نسبت به خودش و دیگر انسانها وجود دارد چنانکه در یک دیدگاه کلی و اساسی انسان به عنوان موجودی در نظر گرفته شده است که دارای ارزش و کرامت است که لازم است درک و احساس عمیق نسبت به عزت و کرامت خود و دیگران داشته باشد در این تحقیق برآنیم که روشن کنیم بدرفتاری والدین به خصوص در دوران کودکی به چه میزانی بر عزت نفس آنها در آینده تاثیر می‎گذارد.

احساس ارزش درجه تصویب، تایید، پذیرش و ارزشمندی است که شخص نسبت به خویشتن احساس می‎کند (شاملو، 1372، ص 137).

اهمیت و ضرورت مسئله

عزت نفس از نظر روانشناسان به میزان ارزشی که فرد برای کفایت و صلاحیت خود در رابطه با اهداف کلی و ایده‎آل‎های خود در نظر می‎گیرد برمی‎گردد.

بنابراین ممکن است فردی از نظر دیگران بسیار موفق ارزیابی شود ولی هنوز در نظر خود او فردی ناموفق باشد. البته زیربنای این نوع تصور به خود پنداشت فرد مربوط است. قضاوت دیگران او را به احساس رضایت از خود نمی‎رساند. البته دیگران در شکل‎گیری این احساس در کودکی موثرند. پایین بودن عزت نفس همواره با تعریف بنیادی ناروشن فرد از آینده خود همراه است. برای مثال کسی که دارای عزت نفس پایینی است برای توصیف خود از اصلاحات دوسوگرایانه یا دوگانه استفاده می‎کند بنابراین خود را هم کم‎رو و بزدل و هم بی‎باک و جسور هم سرسخت و نامنعطف و هم انعطاف‎پذیر و ملایم توصیف می‎کند. این درهم شدگی قضاوت با فقدان پایداری بی‎ثباتی و بی‎اعتمادی نسبت به سرشت و سرنوشت بنیادین خود پیوند می‎یابد بر همین اساس این افراد احتمالاً نمی‎توانند تصمیم بگیرند که در چه موقعیت اجتماعی شرکت کنند آنها حتی ممکن است خود رادر موقعیت‎هایی قرار دهند که پیامهای اجتماعی ضد و نقیض و منفی درباره ارزشمندی خود دریافت می‎کنند و بنابراین خود را در معرض در هم‎شدگی بیشتر قرار می‎دهند.

داشتن عزت نفس برای همه انسانها یک ضرورت است. در واقع چیزی است که همیشه در جستجوی آن هستیم با این حال و با همه تلاشها،‌ بعضی از افراد انسانی هرگز به آنچنان اعتماد به نفسی که بتواند احساس واقعی و شادی کنند نمی‎رسند و همیشه در ناراحتی و شک و تردید زندگی می‎کنند و هیچ وقت به موفقیت در زندگی دست پیدا نمی‎کنند.

ما در طول زندگی، انرژی زیادی مصرف می‎کنیم تا اطرافیانمان را وادار به تغییر کنیم. اگر ذره‎ای از آن انرژی را برای کار بر روی خودمان معطوف می‎کردیم، نسبت به دیگران محبت بیشتری در ما به وجود می‎آمد، زیرا عزت نفس قوی به ایجاد احساس قوی‎تری از محبت نسبت به اطرافیان منجر می‎شود، دنیایی که در آن افراد بتوانند واقعاً به خودشان ارزش و احترام قائل شوند، دنیایی خواهد بود که مردم بیشتر به فکر یکدیگر هستند. اگر انسانها به عنوان یک کل بتوانند عزت نفس خود را بالا ببرند ما شاهد تغییر بزرگی در کیفیت زندگی خود و آنها خواهیم بود.

در این تحقیق سعی شده است تاثیر بدرفتاری والدین را بر عزت نفس دانش‎آموزان را بررسی و مشخص کرد. همانطور که می‎دانید خانواده و نحوه برخورد و رفتار آنها کودکان در میزان عزت نفس آنها بسیار موثر و تاثیرگذار می‎باشد. بنابراین کودکان باید در محیط گرم خانواده و در کنار والدین خود میزان عزت نفس خود را بالا ببرند تا در دوران جوانی و نوجوانی و بزرگسالی بتوانند زندگی مستقلی داشته باشند.

اهداف تحقیق

الف- هدف کلی:

هدف کلی از این تحقیق بررسی تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس دانش‎آموزان مقطع راهنمایی استان ایلام می‎باشد.

ب- اهداف جزیی:

1. بررسی میزان بدرفتاری والدین دانش‎آموزان
2. بررسی میزان عزت نفس دانش‎آموزان

سوالات و فرضیات تحقیق

در این تحقیق سعی شده است تا به دو فرضیه پاسخ داده شود:

الف: بین بدرفتاری والدین و عزت نفس کودکان آنها (دختر و پسر) رابطه وجود دارد.

ب: بین بدرفتاری والدین پسر با والدین دختر تفاوت معنی‏داری وجود دارد.

روش انجام تحقیق

از آنجایی که این پژوهش بدنبال بررسی تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس دانش‎آموزان مدارس راهنمایی می‎باشد لذا در این پژوهش از روش تحقیق‎ علی یا پس

از وقوع استفاده شده است که در فصل سوم بطور مبسوط بحث خواهد شد.

تعریف واژه‎ها و اصطلاحات

• الف) عزت نفس: ارزشیابی فرد درباره خود یا قضاوت فرد در مورد ارزش خود (کوپراسمیت، 1967)
• ب) عزت نفس بالا: وضعیت فردی است که نمره او در گروه نمونه نسبت به سایر افراد از میانگین بالاتر است.
• ج) عزت نفس پایین: وضعیت فردی است که نمره او در گروه نمونه نسبت به سایر افراد از میانگین پایین‎تر است.
• د) بدرفتاری: در این تحقیق نمره‎ای است که آزمودنی از پرسشنامه روانشناسی بدرفتاری فیدل کسب می‎کند.

ادبیات تحقیق

بررسی و مطالعه دقیق مبانی نظری و تئوریکی هر موضوع تحقیق به محقق اجازه می‎دهد که با دیدی روشن و بدون ابهام و کنترل متغیرهای مختلف که ممکن است به پدیده‎ یا پدیده‎های مورد تحقیق تاثیرگذار باشد اقدام کرده و به نتایجی که بدانها دست می‎یابد. اطمینان و اعتماد بیشتری داشته باشد. در این فصل ابتدا پیشینه نظری موضوع تحقیق و متغیرهای عزت نفس بالا و پایین را بررسی و توضیح خواهیم داد و بعد تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از ایران در این زمینه را یادآور می‎شویم.

پیشینه نظری تحقیق

عزت نفس برای روان‎شناسان مهمترین موضوع از جنبه نظر فردی، اجتماعی و روان شناختی است. موضوع عزت نفس سالهاست که ذهن روانشناسان را مشغول کرده است یکی از این روانشناسان «آلفرد آدلر» می‎باشد وی از سه منبع عمده که عزت نفس را کاهش می‎دهد که عبارتند از:

1. حقارت عضوی: با پدید آمدن نقص جسمانی و احساس کهتری حاصل از آن عزت نفس تحت تاثیر قرار می‎گیرد. آدلر با گسترش این مفهوم اصطلاح عقده حقارت در رابطه با احساس ضعف و بی‎کفایتی که هر کس با آن زاده می‎شود و باید بر آن تسلط یابد را عنوان می‎نماید.
2. احساس حقارت: تجربه و پیامد این حقارت که دربردارنده احساس اتکایی و انتظار حمایت دیگران یا برعکس نوعی پرخاشگری را به همراه دارد.
3. نازپروردگی: به نظر آدلر کودکان نازپرورده، نیز دستخوش احساس کهتری می‎باشند و مستبد و خودرای می‎باشند،‌ از نظر اجتماعی پرورش نایافته‎اند و از بلوغ لازم روانی برخوردار نیستند (اسمیت،‌1967).

تحقیقات انجام شده در ایران

خادمیان (1372) در تحقیق خود اظهار می‎دارد که بین نگرش تربیتی والدین و عزت نفس کودکانشان رابطه معنی‎داری وجود دارد وی ابراز می‎دارد که رابطه نگرش تربیتی والدین با عزت نفس پسران بیشتر و قوی‎تر از رابطه تربیتی والدین با دختران است وی در بررسی فوق دریافت که در مناطقی که وضعیت اجتماعی خانواده‎ها متوسط و بالا بوده است رابطه بین نگرش تربیتی والدین و عزت نفس دخترها معنی‎دار است و در مناطقی دیگر که خانواده‎ها از وضعیت اجتماعی پایین برخوردار بوده‎اند، رابطه معنی‎داری بین عزت نفس کودکان و نگرش تربیتی والدین آنها مشاهده نشد. تحلیل میانگین نمرات دو گروه نشان داد که میانگین نمرات عزت نفس پسران بیشتر از دختران است و میانگین و میانگین نمرات عزت نفس در مناطقی که از وضعیت اجتماعی اقتصادی بالاتری برخوردارند از مناطق سطح پایین بیشتر بوده است.

معماریان، بابایی، زنده‎طلب (1377) گزارش دادند که در بسیاری از موارد عدم آگاهی والدین از نحوه (صحیح) رفتار با کودک علت اصلی پایین بودن میزان عزت نفس کودکان است. در این تحقیق، نگرش منفی و مثبت والدین در زمینه عزت نفس نوجوانان قبل و بعد از برنامه مشارکت والدین مقایسه شده،‌ نشان داد که نگرش منفی والدین بعد از شرکت در برنامه مشارکت به صفر رسید و نگرش مثبت والدین نیز چند برابر شد. در نتیجه بعد از شرکت والدین در برنامه آ‌موزش مهارتهای رفتاری عزت نفس فرزندان آنان افزایش یافت.

تحقیقات انجام شده در خارج از ایران

هیگنز و مارینا (1998) یک نمونه پنجاه نفری والدین کودکان بین سنین 12-5 سال را مورد بررسی قرار دادند. این والدین رفتارهایی از قبیل خشونت و بدرفتاری با کودکان مرتکب شده بودند این تحقیق نشان داد که بدرفتاری والدین تاثیر بسزایی بر ابعاد مختلف شخصیت کودکان از جمله عزت نفس آنان گذاشته و باعث کاهش عزت نفس در کودکان شده است.

لوز، ماری و دیگران (1997) بدرفتاری والدین از قبیل سوء استفاده جسمی آنها و سوء استفاده گفتاری، غفلت احساس و دیگر گونه‎های بدرفتاری را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که سوء‌ استفاده جسمی والدین و سوء استفاده گفتاری آنان، موجب خشم و غفلت احساسی موجب تنهایی و انزواطلبی اجتماعی می‎شود. که این فراتر و ماوراء دیگر گونه‎های تاثیر بدرفتاری جلوه کرد. این محققان بیان کردند که بین بدرفتاری والدین و عزت نفس کودکان رابطه منفی وجود دارد و این رابطه در پسرها قوی‎تر است.

واریا، ریچارد، واس (1996) در پژوهش خود به بررسی ادراک از سوء استفاده «روانی،‌جسمانی و جنسی» می‎پردازند و همچنین تاثیر روانی و سازگاری اجتماعی را در یک گروه نمونه مورد بررسی قرار می‎دهند. در این میان دیگر موارد بدرفتاری عزت نفس و مسائل جمعیت‎شناسی مورد بررسی قرار گرفت،‌ تحلیل‎ها نشان داد که افرادی که مورد سوء استفاده و بهره‎کشی قرار گرفته بودند مشکلات زیاد سازگاری روانی و اجتماعی داشتند که به مراتب پیش از گروهی بود که مورد سوء استفاده قرار نگرفته بودند که این افراد «‌سوء استفاده شدگان» نسبت به دیگر موارد بررسی شده مشکلات بیشتری داشتند از جمله عزت نفس بسیار پایینی داشتند.

کوپر اسمیت (1967) در تحقیق خود به این نتیجه رسید که کودکان با عزت نفس بالا افرادی هستند که احساس عزت نفس، استعداد، خلاقیت و ابراز وجود می‎کنند و به راحتی تحت تاثیر عوامل محیطی قرار نمی‎گیرند. وی اظهار نمود در بررسی‎های خود دریافتم که عزت نفس قابل تعریف و اثبات شدنی است. او عزت نفس را به عنوان بازخوردهای ارزیابی کننده‎ای که فرد نسبت به خود دارد تعریف نمود که حوزه‎ای از باورهای فرد را پیرامون توانمندیها، ارزشمندیها، تایید، عدم تایید و موثر بودن را دربرمی‎گیرد بنابر دیدگاه وی عزت نفس قضاوت شخص پیرامون و ارزشمندی خود است این تجربه ذهنی است که موجب افتراق گزارشهای کلامی و رفتار آشکار افراد از یکدیگر است.

روش تحقیق

در تحقیق انجام شده از روش علی مقایسه‎ای استفاده شده است به این صورت که در پژوهش تجربی در آن اطلاعات و نتایج مورد نظر تحت شرایط جاری و کنترل شده بدست می‎آید ولی در روش تحقیق علی پژوهشگر به دنبال کشف و بررسی روابط بین عوامل و شرایط خاص یا نوعی رفتار که قبلا وجود داشته یا رخ داده از طریق مطالعه نتایج حاصل از آنهاست مثلا در این تحقیق انجام شده بدرفتاری رخ داده است و ما به دنبال نتایج و اثرات بدرفتاری بر روی عزت نفس دانش‎آموزان هستیم (نادری،‌ نراقی،‌ 1380).

از ویژگی‎های این نوع تحقیق این می‎باشد که اطلاعات لازم جهت بررسی علل وقوع یک حادثه هنگامی جمع‎آوری می‎شود که آن حادثه رخ داده است و بنابراین پژوهشگر هیچگونه دخالتی در بروز آن حادثه نداشته است. به عبارت دیگر علت را پس از وقوع مورد بررسی و ارزیابی قرار می‎دهند.

عزت نفس بالا و عزت نفس پایین

عزت نفس بالا به عنوان یک دیدگاه سالم از خود مورد بررسی قرار گرفته است. بطور واقع‎گرایانه کمبودها و نکات ضعف را دربرمی‎گیرد و نه ؟؟ که منجر به انتقاد شدید از فرد شود. شخصی که عزت نفس مثبت دارد. خودش را به طریق مثبتی ارزشیابی می‎کند و نظر مناسبی در مورد نکته نظرات مثبت خود و دیگران دارد. در مقابل کسی که به عزت نفس پایین مبتلا است، اغلب یک نگرش مثبت مصنوعی نسبت به دنیا از خود نشان می‎دهد و در ناامیدی تلاش می‎کند تا به دیگران و خودش نشان دهد که او شخص لایقی است و یا ممکن است در درون خودش انزوا گزیند و از ارتباط با دیگرانی که از آنها می‎ترسد اجتناب نماید. شخص مبتلا به عزت نفس پایین فردی است که احساس غرور کمی در خودش ادراک نموده است.

کارل راجرز: هسته مرکزی شخصیت به نظر راجرز «خود» است که مفاهیم دیگر پیرامون آن قرار می‎گیرد. خود یا خویشتن شامل تمام افکار، ادراکات و ارزشهایی است که من را تشکیل می‎دهد. من شامل آنچه هستم و آنچه می‎توانم انجام دهم می‎شود و این خویشتن ادراک شده به نوبه خود بر ادراک فرد از جهان و هم بر رفتار او تاثیر می‎گذارد. فردی که از یک خودپنداره قوی و مثبت برخوردار باشد در مقایسه با فردی که خودپنداره ضعیف دارد،‌ نظرگاه کاملاً متفاوتی نسبت به جهان خواهد داشت.

محدودیت‎های تحقیق

1. به دلیل طولانی بودن سوالات پرسشنامه افراد علاقه‎ای به پاسخگویی به سوالات نداشتند.
2. عدم اطمینان به صداقت آزمودنی‎ها در پاسخ دادن به سوالات و متفاوت بودن میزان آگاهی و آمادگی جسمانی و روانی آنان
3. عدم دسترسی زیاد به جامعه نمونه به دلیل مسافت زیاد و محدودیت زمانی
4. از آنجایی که تحقیق حاضر در سطح کوچک و محدودی انجام شده است و همچنین به دلیل نتایج همبستگی‎هایی که به دست آمده باید در تعمیم نتایج آن به جامعه هدف قدری احتیاط به عمل آید.
5. همکاری دانش‎آموزان بعضی از دانش‎آموزان به نحو مطلوبی به سوالات آزمونها پاسخ نداده و همکاری لازم را نداشتند.
6. عدم همکاری معاونین دبیرستانهای دخترانه برای اجرای پرسشنامه.

پیشنهادات تحقیق

نحوه رفتار والدین با کودکان خود عامل اصلی شکل‎گیری شخصیت کودک می‎باشد در این تحقیق فقط یکی از اجزای شخصیت  کودکان (عزت نفس) بررسی شد.

1. پیشنهاد می‎شود در تحقیقات آ‌ینده ابعاد دیگر شخصیت کودکان در رابطه با بدرفتاری والدین مورد بررسی قرار گیرد مثل انعطاف‎پذیری، پرخاشگری و غیره
2. گروه سنی بررسی شده 14 تا 15 سال بودند پیشنهاد می‎شود این تحقیق در مقاطع سنی دیگر نیز انجام گیرد خصوصاً سنین بالاتر چون تاثیر سوء بدرفتاری والدین در درازمدت نیز ماندگار است.
3. پیشنهاد می‎شود در تحقیقات بعدی متغیرها و عوامل تاثیرگذار دیگر نظیر شخصیت والدین میزان درآمد، طبقه اجتماعی و ‎… کنترل شود.
4. همچنین می‎توان فقط با به کار بردن پرسشنامه بدرفتاری تحلیل عامل کرد و فاکتورهای مختلف این پرسشنامه را تجزیه و تحلیل کرد.

• چکیده

فصل اول: کلیات 1

• مقدمه 2
• بیان مسئله 4
• اهمیت و ضرورت مسئله 7
• اهداف تحقیق 10
• سوالات و فرضیات تحقیق 10
• روش انجام تحقیق 10
• تعریف واژه‎ها و اصطلاحات 11

فصل دوم: ادبیات تحقیق 12

• مقدمه 13
• الف: پیشینه نظری تحقیق 13
• عزت نفس بالا ، عزت نفس پایین 15
• ب:‌تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از ایران 16

فصل سوم: روش تحقیق 20

• مقدمه 21
• روش تحقیق 21
• جامعه و نمونه 22
• روش نمونه‎گیری 22
• ابزار اندازه‎گیری 23
• چگونگی گردآوری داده‎ها 24
• روش آماری 25

فصل چهارم: یافته‎ها و نتایج تحقیق 26

• مقدمه 27
• یافته‌ها 27

فصل پنجم: بحث یافته‎ها و تجزیه و تحلیل داده‎ها 30

• محدودیت‎های تحقیق 37
• پیشنهادات تحقیق 38
• فهرست منابع و ضمائم 39
• ضمیمه الف:‌ جداول نمرات هر دو گروه 40
• 1- جدول نمرات خام آزمودنی‎های پسر 41
• 2- جدول نمرات خام آزمودنی‎های دختر 43
• فهرست منابع 45
• ضمیمه ب: پرسشنامه‎ها 46
• 1- پرسشنامه بدرفتاری فیدل 47
• 2- پرسشنامه عزت نفس جنیس فیلد 54

فهرست جداول

• 1- جدول تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس 28
• 2- جدول تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس دخترها 28
• 3- جدول تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس پسرها 29
• 4- تفاوت میانگین بدرفتاری والدین پسر و دختر 29

منابع

1. اسلامی‎نسب، علی، روانشناسی اعتماد به نفس، انتشارات مهرداد، 1373.
2. مظاهری، علی‎اکبر، هشدارهای تربیتی، موسسه انتشارات هجرت، 1377،صفحه 80-79 و 85-83.
3. معماریان، بابایی، زنده‎طلب، ربابه، غلامرضا، بررسی تاثیر برنامه «مشارکت والدین در زمینه مهارتهای رفتاری بر عزت نفس نوجوانان»، 1377، فصل‎نامه علمی،‌ پژوهش دانشگاه شاهد، شماره 25، سال هفتم، پاییز 1378، صفحه 62-57.
4. ماهنامه علمی ‎- خانوادگی «مشاوره خانواده»، عزت نفس چیست؟ شماره 21، شهریور 1381، صفحه 40-39.
5. شرفی، محمدرضا، «با فرزند خود چگونه رفتار کنیم؟»، انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه تهران، چاپ اول، 1371.
6. خادمیان، «ملیحه سادات، بررسی رابطه نگرشهای تربیتی والدین با عزت نفس دانش‎آموزان،‌ پایان‎نامه».
7. نادری،‌ نراقی، 1380، روشهای تحقیق در علوم انسانی.