سنجش و کاربرد هوش و استعداد

پدیده هوش بارزترین فعالیت توان ذهنی در بشر می باشد که قدرت سازگاری او را در محیط میسر می سازد.

از نظر فیزیولوژی : هوش پدیده ای است که در اثر فعالیت یافته های قشر خارجی مغز آشکار می گردد و از نظر روانی نقش انطباقی و سازگاری موجود را با شرایط محیطی و زیستی خود بر عهده دارد.

اساس انتقال آن وسیله توارث و از راه ژن ها است ولی عوامل تربیتی در شکوفا شدن آن نقش دارد.

هوش چیست ؟

هوش عامل مخصوصی نیست که قابل مقایسه با یک ماشین الکتریکی کم و بیش پیچیده و دارای حافظه ای باشد تا در مقابل سوالاتی که از آن بعمل می آید بصورت اتوماتیک و خودکار پاسخ مشخص داشته باشد .

هوش حاصل عوامل متعددی است که امکان جمع آوری ، گردآوری و کاربرد را به معنی کلمه لاتین legere که مترادف هوش علمی است و همچنین امکان انتخاب تعریف و ایجاد را از کلمه لاتین interlegere که مترادف هوش نظری است فراهم می کند . کلمه هوش پیش از آنکه یک مفهوم علمی دقیق باشد شامل یک مفهوم ساده در موارد استعمال روزانه است .

  تعریف هوش

کمتر موضوعی در روانشناسی بوده که تا آن اندازه که درباره هوش مطلب نوشته شده است درباره آن نوشته ای بتوان یافت ، با این حال عجیب این است که هنوز تعریفی از هوش که همگان آن را پذیرفته باشند وجود ندارد . تردیدی نیست که مفاهیم مختلف درباره ماهیت هوش بر نظراتی که درباره ی مناسبترین روشها برای ارزشیابی آن ، ثبات یا قابلیت تغییر آن ، و استفاده از آن در پیش بینی رفتارهای دیگر وجود دارد تاثیر می گذارد.

نظرات گوناگون درباره هوش بر این سه مسئله متمرکز بوده است . اول، آیا هوش یک کارکرد واحد و تعمیم یافته است ، یا آنکه از مجموعه ای از تواناییهای نسبتاً جدا از هم تشکیل یافته است ؟

هوش و سازگاری زیستی

به رغم پاره ای از محققان پدیده های ذهنی زمانی قابل درک هستند که به جسم مربوط شوند. در بررسی کنشهای مقدماتی که هوش از آنها ناشی می شود در بدو امر جز این نظری نمی توان داشت و لیکن به هیچ روی نمی توان گفت که برای اثبات این امر که چرا 4 = 2 + 2 و یا چرا ذهنی به اجبار باید به قوانین استدلال تن در دهد. باید به عصب شناسی مراجعه کرد . این است که یک عقیده ی دوم پدید آمده است که می کوید : روابط منطقی و ریاضی تحویل ناپذیرند و تجزیه و تحلیل کنشهای عالی ذهنی را باید به مدد تجزیه و تحلیل آنها انجام داد.

در منطق صوری در واقع چیزی به جز اصول متعارف حالات تعادل فکر نیست و یک علم واقعی که به این اصول مربوط می شود همانا علم روانشناسی فکر است . و روانشناسی هوش باید همچنان به استفاده از کشفیات منطق ادامه داد ولیکن این کشفیات نه چندان که برای حل و فصل مسائل علم روانشناسی کافی باشد بلکه فقط مسائل را برای روانشناسی مطرح می کنند بنابراین بررسی خود را باید بر اساس ماهیت دوگانه هوش آغاز کنیم.

ماهیت سازگار کننده ی هوش

اگر هوش را با سازگاری یکی بگیریم باید قبل از هر چیزی سازگاری را تعریف کنیم. حال ، با احتراز از استعمال الفاظ خاص طرفداران غائیت باید گفت که مراد از سازگاری همانا تعادلی است که میان تاثیرات ارگانیسم در محیط و تاثیرات متقابل محیط در ارگانیسم برقرار می گردد .

در واقع ، هر نوع رابطه ای که میان موجود زنده و محیط او برقرار می شود واجد این خصیصه ی ویژه است که موجود زنده به جای آنکه مفعولانه تابع محیط خود باشد آن را تغییر می دهد و ساخت خاصی از آن خود را بدان تحمیل می کند .

بدین گونه است که ارگانیسم بر اساس علم فیزیولوژی ، مواد را می خورد و بعد آن را جذب می کند و به صورت چیزی در می آورد که با مواد متشکل خودش جور در می آید.

عین همین جریان در مورد فعالیت روانی نیز صادق است ، با این تفاوت که تغییرات عارض بر مواد مکتسب ، دیگر از نوع مادی و فیزیکی و شیمیایی نیست بلکه منحصراً از نوع کنشی است و از جنبندگی و ادراک یا از تاثیر متقابل افعال واقعی یا بالقوه در یکدیگر سرچشمه می گیرد ، جذب ذهنی ، بنابراین ، عبارتست از ادغام اشیاء در انگاره های رفتار و این انگاره های چیزی نیستند جز مجموعه ای از افعال که قابلیت این را دارند که به طور فعالانه ای تکرار شوند.

متقابلاً محیط نیز در ارگانیسم تاثیر می کند و مطابق شیوه زیست شناسان می توان این تاثیر متقابل محیط در ارگانیسم را انطباق نامید . تنها هوش که به پیچ و خمها و تدابیر فعل و فکر مجهز است و با داشتن این هدف که همه ی واقعیت را جذب می کند و فعل را با آن منطبق سازد ناظر به تعادلی جامع است و بدین منوال فعل را از قید و فوریت ابتدایی زمانی و مکانی آن می رهاند.

عملکرد هوشی و ظرفیت هوشی

باید به خاطر داشت که در یک آزمون هوشی ، آنچه که اندازه گیری می شود عملکرد هوشی است نه توانایی هوشی.

با آنکه ظرفیت هوشی و عملکرد هوشی ممکن است به هم وابسته باشند با این حال ظرفیت هوشی را پیوسته فقط بر پایه پاسخ های کودک به ماده های آزمونی می توان استنتاج کرد و نمی توان به طور مستقیم آن را اندازه گیری کرد.

حتی نوع عملکرد هوشی که در هر آزمون مفروض اندازه گیری می شود به معیارهایی بستگی دارد که ماده آزمون های را انتخاب می کنیم و بر پایه آنها به آزمون ، اعتبار می بخشیم. به علاوه ، عوامل موقعیتی ، عاطفی ، و تجربی بر عملکرد کودک در هر موقعیت مفروض آزمونی تاثیر می گذارد .

اینک اجازه بدهید سخن را کوتاه کنیم و ببینیم در جریان تحول متداول ترین مقیاسهای هوش که برای اندازه گیری هوش کودکان استفاده می شود به این عوامل از چه زاویه ای نگریسته می شده است .

سهم عاطفه در رشد کودک چقدر است ؟

رشد و شخصیت قبل از چهار یا پنج سالگی صورت می پذیرد از اهمیت فراوانی برخوردار است هرنوع فقدان یا کمبود عاطفی – اجتماعی – فرهنگی منشاء سعادت فرد است.

بعد از هفت سالگی جبران محرومیتهایی که کودک در مدت سالهای اولیه زندگی اش تحمل کرده خیلی دیر و تصویری باطل است ( بقول استریت ) جامعه ما در سایه ی جهالت ، بی اعتنایی یا بی تفاوتی از کودکان عادی که تنها گناهشان تولد در یک محیط نامساعد اجتماعی و فرهنگی است تعداد زیادی عقب مانده ذهنی می سازند .

فعالیت ذهنی ، حسی و حرکتی و پیدایش هوش در کودک

جستجوی اینکه هوش چگونه از بدو فعالیت ذهنی ظاهر می شود عبارت از ارائه این مطلب است که نشان دهیم چگونه چنین فعالیت ذهنی و عقلی مربوط به حس و حرکتی از همان هنگامیکه حیات روانی از حیات بدنی و جسمانی تفکیک می گردد به صورت ساختمان ها و ترکیبهای پر حرکتی در می آید و به طور روزافزون گسترش

می یابد . مثلاً مکیدن مرتب انگشت شست از طریق انطباق حرکات بازو و دست که با حرکات دهان همراه است .

بازتابهای دورانی روی فرد اثر می گذارد که مکیدن انگشت واکنش دورانی نخستین نامیده می شود. واکنش دورانی تا کنون از همان ابتدای پیدایش خود پیوسته در ترکیب و ساخت هایی که ویژه عادات ساده هستند شرکت می جویند .

رفتارهای آنی که بی درنگ و به طور جدا جدا ظاهر گشته و به صورت کل تکرار می شود و از قبل ، هدف مشخصی ندارد.

هوش هیجانی را بشناسیم

یکی از پدیده هایی که در دهه اخیر مورد استقبال زیادی قرار شده است ، پدیده هوش هیجانی بوده است ، که دلیل این امر توانایی فرضی هوش هیجانی بالاتر در حل بهتر مسائل ، کاستن از میزان تعارضات بین آنچه که انسان احساس می کند با آنچه که فکر می کند – یا همان تقابل قدیمی « عقل » و « دل » – و مشاهده زندگی شاد و موفقیت آمیز کسانی بوده که از تحصیلات عالی برخوردار نیستند ولی به دلیل هوش هیجانی بالا به این خوشبختی دست یافته اند .

پژوهش های متعددی نشان داده که هوش هیجانی می تواند سبب افزایش میزان سلامتی ، رفاه ، ثروت ، موفقیت و عشق و شادی گردد .

هیجانی هوش

اصطلاح هوش هیجانی را در سال 1990 « پیتر سالوی » ، روانشناس دانشگاه ییل ، « جان مایر » از دانشگاه « نیوهمیشایر » برای بیان کیفیت و درک ، همدردی با احساس دیگران و در رابطه هیجانات افراد با بهبود احساس افراد ، گفته می شود EQ به اختصار زندگی به کار بردند که خیلی ها مقدار زیادی هوش عاطفی و هوش منطقی روی در روی هم نیستند . هستند که بدانند از هر دو را دارند و خیلی ها بر عکس .

دانشمندان به دنبال این دو پدیده چگونه یکدیگر را تکمیل می کنند اما به هر حال اکنون عموماً سهم هوش منطقی را 20 % و هوش عاطفی را 80 % کامیابی انسان ها موثر می دانند . خطر پذیری یا ریسک که نقش مهمی درصد در بازرگانی دارد نیز از ویژگی های هوش هیجانی به شمار در کامیابی شغلی می رود .

دانشگاه نیویورک به تشخیص حلقه هایی در مغز دست ژوزف لودوکس از می شود تا عواطف قبل از این که عقل و یافت و دریافت که این حلقه ها باعث صادر میکنند. عقل و هوش  شانس دخالت پیدا کنند دستورات خود را پیامدهای منطقی به قدرت استدلال کمک می کند اما توانایی پیش بینی . تصمیم گیری ، تنها از هوش عاطفی هیجانی بر می آید .

هیجانی هوش علمی و هوش عاطفی

و هشیاری عاطفی ضد یکدیگر نیستند بلکه فقط ( IQ ) هوش و استعداد تحصیلی هم تفاوت دارد . ( جک بلوک ) روان شناس دانشگاه کالیفرنیا در برکلی با معیاری که کاملاً شبیه هشیاری عاطفی است و شامل قابلیت های استفاده از آن است و او آن را ( بازگشت نفس ) نامیده است ، به اساسی ، عاطفی و اجتماعی افرادی که دارای بهره ی هوشی بالا و افرادی مقایسه دو تیپ خالص تئوریک ، یعنی پرداخته و تفاوت های آن ها را که دارای استعدادهای عاطفی پرقدرتی هستند مورد بررسی قرار داده است. او بالا است ( یعنی فاقد هوشیاری عاطفی است ) تقریباً فردی که فقط بهره هوشی وی در قلمرو ذهن چیره دست ولی در کاریکاتوری از یک آدم خردمند است ، دنیای شخصی خویش ضعیف است .

• هوش چیست
• تعریف هوش
• تعریف هوش – تعریف تربیتی هوش – تعریف تحلیلی هوش – تعریف کاربردی هوش
• تاریخچه مطالعات مربوط به هوش
• ارزشیابی هوش
• ارزشیابی هنجاری
• هوش و سازگاری زیستی
• مقام هوش در سازمان ذهنی
• ماهیت سازگار کننده ی هوش
• استقلال یا اشتقاقات مستقیم
• حرکات کورمالی ( آزمایش و خطا )
• تاریخچه آزمون های هوش
• اعتبار آزمون
• کیفیت و چگونگی آزمون هوش
• آزمون های هوش
• عملکرد هوش و فلوفیت هوش
• طرز اجرای آزمون هوش استانفور – بینه
• اندازه گیری بهره هوش
• پایان آزمون
• عوامل تعیین کننده هوش کودک کدامند ؟
• آیا ممکن است رابطه ای بین هوش والدین و کودکان برقرار کر ؟ یا بالعکس
• سهم عاطفه در رشد کودک چقدر است
• فعالیت ذهنی حسی – حرکتی و پیدایش هوش در کودک
• عوامل ژنتیکی و سرشتی
• فقر محیطی و تاثیر محیط بر کودک
• انزوای اجتماعی رشد شناختی
• تفسیر تفاوتهای نژادی در عملکرد شناختی
• کاربرد هوش و استعداد
• رابطه هوش و استعداد
• سنجش هوش و استعداد
• سوال اساسی درباره علت هوش انسان
• هوش ماشینی و هوش انسانی
• هوش هیجانی را بشناسیم
• مولفه های هوش هیجانی
• هوش مصنوعی چیست
• تاریخ هوش مصنوعی
• افق های هوش مصنوعی
• برای افزایش هوش
• چگونه هوشی دارید
• هوش هیجانی
• هیجانی هوش علمی و هوش عاطفی

منابع

1. روان شناسی کودک از دیدگاه معاصر ( جلد دوم ) مؤلفان : ای میویس هترینگتون – راس – دی پارک / مترجمان : جواد ظهوریان ، امیر امین یزدی ، محمدحسین نظری نژاد ، احمد رضوانی ، علی آخشینی ، خوشه کسرائی – ناشر : معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی – تاریخ نشر : چاپ اول 1373 – ویراستار : احمد رضوانی – محمود الیاسی
2. ریشه های روانی رفتار کودک – مؤلف : روبرت لافون – مترجم : دکتر محمد حسین سروری – ناشر : انتشارات جانزاده – تاریخ نشر : 1367