زندگینامه شاعران

• فردوسی

منصور بن حسن ملقب به ابوالقاسم فردوسی در حدود سال 329 یا 330 در قریه « باژ» از ناحیه طابران طوس به دنیا آمد. خانواده او دهقان بودند و نظامی عروضی او را از دهاقین طوس دانسته است آنها خاندانی صاحب مکنت و ثروت بودند هر چند که در اثر نظم شاهنامه و گذران عمر در این راه فردوسی ثروت خود را از دست داد و در پیری بی چیز شد. او مردی وطن پرست و در میهن پرستی استوار بود و توانست تاریخ نیاکان خود را جاوید سازد.

• نظامی گنجوی

حکیم جمال الدین ابومحمد الیاس بن یوسف نظامی گنجوی از استادان بزرگ سخن و از ارکان شعر فارسی است. او در گنجه نزدیک به سال 530 هجری بدنیا آمد و همه عمر خود را در آنجا گذراند و تنها یک بار سفر کوتاهی به دعوت قزل ارسلان به یکی از بلاد نزدیک گنجه کرد و در مجلس پادشاه با نهایت اکرام پذیرفته شد. تاریخ وفات او به درستی معلوم نیست و اقوال مختلف در این باره وجود دارد که همه آنها دور از صحت بنظر می رسد و بنابر بعضی قرائن وی تا چند سال اول قرن هفتم در قید حیات بود.  از شاعران معاصرش تنها با خاقانی ارتباط داشته است.

مدفن نظامی در گنجه تا اواسط عهد قاجاری باقی بود و بعد از آن رو به ویرانی نهاد تا باز بوسیله دولت محلی جمهوری آذربایجان مرمت شد.

نظامی غیر از دیوانی که عدد ابیات آن را به بیست هزار بیت نوشته اند و اکنون فقط مقداری از آن در دست است. پنج مثنوی مشهور به نام پنج گنج دارد که آنها را خمسه نظامی گویند.

• مولوی

مولانا جلال الدین محمد فرزند سلطان العلما بهاء الدین محمد بن حسین الخطیبی از بزرگترین شعرای ایران به سال 614 در بلخ که از مراکز فرهنگ و عقاید و ادبیات ایرانی شمرده می شد تولد یافت.

پدرش محمد بن حسین ملقب به بهاء الدین ولد نوه دختری علاء الدین خوارزمشاه بود و از فضلا و مشایخ محسوب می شد. پدرش مجبور به مهاجرت شد. بهاء الدین ولد در نیشابور به دیدار عطار نایل آمد و او جلال الدین را در آغوش کشید و دعا خواند و مثنوی اسرارنامه را به او هدیه کرد.

بعد از عبور از بغداد و زیارت حج به ملاطیه رسید و در آن شهر چهار سال اقامت

نمود. بعد به لارنده که از مراکز حکومت سلجوقیان در آسیای صغیر بود آمد و در

آن شهر نیز هفت سال اقامت گزید. سپس به موجب دعوت سلطان علاءالدین کیقباد به قونیه که مرکز حکومت او بود رفت.

• سعدی

مصلح الدین ابومحمد عبدالله بن مشرف بن مصلح بن مشرف معروف به سعدی شیرازی در حدود سال 606 هجری در شیراز در میان خاندانی که از عالمان دین بودند ولادت یافت پدرش ملازم اتابک سعد بن زنگی بود.

سعدی هم از دوران کودکی تحت تربیت پدر قرار گرفت و از هدایت و نصیحت او برخوردار گشت ولی در کودکی یتیم شد و ظاهراً در حجر تربیت نیای مادری خود که بنابر بعض اقوال مسعود بن مصلح الفارسی پدر قطب الدین شیرازی بوده قرار گرفت.

مقدمات علوم ادبی و شرعی را در شیراز آموخت سپس برای ادامه تحصیلات به بغداد رفت. این سفر که مقدمه سفرهای طولانی دیگر سعدی بود در حدود سال 620-621 هجری اتفاق افتاد.

• حافظ

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی در اوایل قرن هشتم هجری حدود سال 724 در شیراز متولد شد. پدرش بهاء الدین و اهل کوپای اصفهان بود که به کار تجارت و بازرگانی اشتغال داشته و صاحب مکنت و ثروت بود. مادرش هم اهل کازرون بود. حافظ در کودکی پدرش را از دست داد و بعد از مرگ پدر بین برادرانش تفرقه افتاد و هر یک به سویی رفتند.

حافظ با مادرش در  شیراز ماند. به واسطه ضیق معیشت، مادر خواجه او را در همان دوران کودکی به یک از اهل محله سپرد که نگهداری و تربیت نماید. همین که حافظ اندکی به حال رشد رسید به واسطه سوء اخلاق مربی خود کناره گیری کرده و به شغل خمیرگیری مشغول گردید و طبق معمول از نصف شب تا صبح بیدار و مشغول عبادت و انجام خدمت بود.

• بهار

میرزا محمد تقی ملک الشعرای بهار در تاریخ 13 ربیع الاول سال 1304 قمری مطابق با آذرماه 1265 در شهر مشهد پا به عرصه زندگانی نهاد. پدرش حاج میرزا محمد کاظم متخلص به صبوری، ملک الشعرای آستان قدس رضوی بود و در عهد خود از فضلا و شعرای بنام خراسان به شمار می رفت.

بهار تحصیلات مقدماتی را نزد پدر گذراند و علوم متداوله را در خدمت ادیب نیشابوری و دیگر استادان مشهور خراسان فرا گرفت. از اوایل کودکی شعر می سرود و در این فن به حد کافی پیشرفت کرده بود. بعد از مرگ پدر در سال 1322 قمری به فرمان مظفرالدین شاه به جای پدر نشست و لقب ملک الشعرایی یافت. بهار از 14 سالگی به اتفاق پدرش در محافل آزادیخواهان حاضر می شد و دو سال بعد از مرگ پدر، هنگامی که به سال 1324 قمری جنبش آزادیخواهی در کشور پدید آمد به جمع مشروطه طلبان خراسان پیوست و در سالهای 26-1325 که بین شاه و ملت کشاکش افتاد نخستین اشعار پر شور سیاسی و اجتماعی خود را در روزنامه خراسان که محرمانه در مشهد چاپ می شد، منتشر کرد.